mẹ nam con bắc
Mẹ bắt được lá thăm
Cầm lo le, bối rối
Nhờ cán bộ đọc giùm
Tên đứa con bộ đội.
“Anh tên Nguyễn Văn Đối
Quê quán ở Hưng Yên
Sở cao su Thuận Lợi
Nhập ngũ cướp chính quyền”.
Mẹ mừng rơi nước mắt,
Khoe khắp cả xóm làng:
Được đứa con người Bắc
Chiến sĩ của trung đoàn.
Được phép về nhìn mẹ
Đối mừng, kể đuôi đầu.
Mẹ bảo: “Nói chậm nhé
Má nghe chẳng kịp đâu”.
Mẹ làm gà hái bưởi
Bảo ăn, Đối chối từ
Mẹ giận: “Mày chê hả?
Tao đánh đòn bây giờ”.
“Má có gì ăn nấy
Mới là tình mẹ con
Ăn xong tao vá áo
Mới cho về trung đoàn”.
Một hôm đi công tác
Đối bị bắt vào đồn.
Mẹ thương con đứt ruột
Chạy sứt cả da chơn.
“Con mày sao người Bắc?
Thằng Tây trợn mắt nhìn
Mẹ vừa kể vừa khóc
Ứớt cả mắt ngụy binh.
“Chúng tôi vào Nam Bộ
Từ thuở nọ lâu rồi.
Con tôi, tôi biết rõ
Áo ba lỗ vá vai
Nhà tôi nó trồng khoai
Bây giờ đang có củ.
Cả làng ai cũng rõ
Ông hỏi lại mà coi!”.
Một ngụy binh người Bắc
Đi điều tra việc này
Trở về: “Thưa quan sếp
Lời bà nói không sai”.
Anh Đối được thả ngay
Cả làng cười khúc khích.
Bỗng hôm nào mẹ chết
Vì mảnh đạn ca nông.
Chết không chịu nhắm mắt
Vì đợi mãi đứa con.
Ba ngày anh Đối khóc
Đầu quấn chiếc khăn tang
Tình mẹ Nam con Bắc
Rào rạt lòng trung đoàn.
1953
Giữa năm 1946, ở Biên Hòa có tổ chức phong trào mẹ chiến sĩ. Đồng bào mỗi xã bắt thăm được tên cán bộ hay chiến sĩ nào thì nhận người ấy làm “con kháng chiến” (Ghi chú của tác giả)