từ thức - giáng hương truyền kỳ
Rằng năm Quang Thái đời Trần
Có chàng Từ Thức người miền Hóa Châu
Vốn là tri huyện Tiên Du
Lừng danh tuyệt kỹ họa, thơ, cầm, kỳ
Văn nhân cốt cách ai bì
Mày thanh, mắt sáng, đứng đi nhẹ nhàng.
Vinh hoa, phú quý chẵng màng
Chẳng qua phụ ấm nên đành làm quan.
***
Rằng nghe nói ở vùng bên
Nổi danh chùa có tuyệt trần Mẫu Đơn
Mỗi kỳ hoa nở đầu Xuân
Người người nô nức xa gần đến xem.
Tháng 2 Bính Tý một hôm
Chàng bèn thắng ngựa qua thăm cảnh chùa
Hương Xuân phơi phới gió đưa
Ngây ngây sắc nắng, đùa đùa bướm hoa.
Tiếng đồn quả thật không ngoa
Mẫu Đơn Ngũ Sắc thật là quý thay.
***
Lẫn trong vãn khách hôm nay
Có nàng xinh đẹp, tóc mây lượt là
Tuổi vừa đôi tám xem ra
Thướt tha dáng liễu, nét hoa nụ cười
Tung tăng gót ngọc dạo chơi
Ngây thơ nàng mới nhẹ tay vin cành
Xảy đâu lỡ bước trượt chân
Hỡi ơi, Ngũ Sắc gãy ngang mất rồi
Nàng liền bị bắt tức thời
Người người xúm lại nặng lời ó la.
Thương thay một đóa kỳ hoa
Trải qua một trận phong ba tơi bời
Từ lang thấy cũng xót người
Lỡ lầm tay ngọc, nhất thời đọa mang
Hỏi ra tên thật Giáng Hương
Thân nhân không có, du Xuân một mình.
Từ ta nghĩ cũng thương tình
Thôi thì áo gấm trắng đành cởi ra,
Phần nào bù đắp gọi là,
Rủi ro âu chuyện chẳng qua khó lường.
Người người thấy tội cũng thương
Nên thời tha bổng cho nàng rời đi.
Từ hôm tương ngộ ly kỳ
Thoi đưa thấm thoắt nhiều ngày trôi qua.
Chàng thường tưởng nhớ người hoa,
Việc quan bê trễ, việc nhà không xong,
Nên bèn cáo lỗi Bệ Rồng,
Từ quan, treo ấn, quyết lòng ra đi.
Lãng du ngẫu hứng bất kỳ,
Khi thăm sông Lãi, khi về cửa Nga,
Lục Vân động đã từng qua,
Núi Chích Trợ vốn cũng là chốn quen.
Vịnh thơ, họa cảnh bao phen
Giang hồ ngày tháng an nhàn rong chơi.
Tưởng chừng êm ả cuộc đời
Một hôm bỗng thấy ngoài khơi Thần Phù
Có mây ngũ sắc mịt mờ
Giong buồm tìm đến, một tòa non cao.
Men theo hang núi tìm vào,
Bày ra trước mắt biết bao diệu kỳ.
Hoa thơm, cỏ lạ đẹp thay,
Nguy nga cung ngọc, ngất ngây điện vàng.
Hai người con gái rộn ràng:
- Báo cho Người biết Từ lang đã về!
Quay qua chàng thấy biển đề
Quỳnh Hư chính điện, Bích Đào động tiên.
Gác Dao Quang dáng nguyên viên.
Địa tiên Nam Nhạc chủ riêng chốn này,
Vốn đây là núi Phù Lai,
Ngụy phu nhân ấy là người chí tôn.
Đang còn ngơ ngẩn thần hồn
Hai cô lúc nãy ân cần mời vô.
Phu nhân áo trắng dệt tơ,
Ngồi giường Thất bảo, đã chờ bên trong,
Hỏi rằng: - Có nhớ gì không
Mối duyên gặp gỡ thi ơn thuở nào ?
Chàng thưa: - Phiêu lãng bao lâu
Không ngờ Tử phủ, Thanh đô chổ này.
Lần mò lên được tới đây
Khác nào mọc cánh mà bay lên trời.
Lòng trần mờ tối của tôi
Vẫn chưa hiểu ý của người là sao.
Dám xin chỉ bảo trước sau
Để tôi hiểu được đuôi đầu nguồn cơn!
Cười rằng: - Tôi Ngụy phu nhân.
Ba mươi sáu động tiên thần khắp nơi
Động này thứ sáu tách rời,
Bềnh bồng theo sóng, không nơi bám vào.
Thấy chàng đức trọng, nghĩa cao
Phò nguy, cứu khốn xiết bao ân tình
Nên tôi xin được làm phiền
Cùng chàng bàn chuyện nhân duyên dịp này.
Nói xong đưa mắt truyền lời
Con hầu hiểu ý vào mời người ra.
Từ lang thấy một tiên nga
Chính người làm gãy cành hoa dạo rồi.
Rằng: - Đây con gái của tôi
Được chàng cứu giúp cái hồi gãy hoa.
Cảm chàng ân đức cao xa
Gả cho làm vợ gọi là báo ân.
Bèn ngay đêm ấy đốt đèn
Rồng vàng đệm trải, chàng - nàng bái giao.
Sáng ngày nhộn nhịp ra vào
Quần tiên đến dự biết bao rộn ràng.
Có người xiêm lụa cưỡi rồng,
Có người áo gấm màu hồng cưỡi ly,
Có người xe gió cưỡi đi
Có người kiệu ngọc khác gì cưỡi mây
Bắc, Nam chẵng thiếu một ai
Cùng nhau họp lại mừng ngày tân hôn.
Yến mừng đặt ở tầng trên
Buông rèm câu ngọc hai bên yến phòng,
Lại còn rủ trướng móc vàng,
Ghế lưu ly ngọc riêng không ai ngồi,
Quần tiên phía tả riêng nơi,
Chàng Từ phía hửu, cùng vui chuyện trò.
Chợt nghe có tiếng tung hô
- Kim tiên đã đến. Mọi người bước ra
Cùng nhau cúi lạy, chào bà.
Thì ra ghế ngọc ấy là người đây.
Yến phòng nhạc tấu say say,
Mâm bày mã não đựng đầy món tiên,
Rượu toàn ngọc lễ, kim tương,
Chén vàng, đĩa ngọc vô cùng cao sang.
Mọi người nhập tiệc, hân hoan
Râm ran cười nói, rộn ràng hàn huyên.
Tà dương bóng ngã, chiều buông
Quần tiên giải tán, theo đường hồi quy.
Tháng ngày lặng lẽ qua đi
Hai người hạnh phúc, vui vầy biết bao,
Ngắm hoa, thưởng nguyệt cùng nhau
Nồng say hương lửa, ngọt ngào ái ân.
Một hôm Từ bỗng bâng khuâng,
Ngoài khơi thấy chiếc tàu buôn căng buồm,
Bèn tâm sự với Giáng Hương
- Nhà ta phía đó, cuối đường chân mây.
Xa nhà cũng đã lâu nay,
Lòng quê bịn rịn, hồn này héo hon.
Thể tình về lại ít hôm
Việc nhà thu xếp sẽ tìm lại đây.
Nàng không nỡ dứt, bùi ngùi
- Thiếp đâu dám cản chân người ra đi
Nhưng vì dương thế xa xôi,
Cõi trời chia cách đôi nơi đôi đàng.
Chẵng còn cơ hội gặp chàng
Khúc ca lỗi nhịp, cung đàn đứt dây.
Thương nàng, Từ mới nắm tay
- Thôi thì ta ở luôn đây cho rồi.
Thế là từ đó đến nay
Không ai gặp lại chàng trai họ Từ.
SGLT