gene dai duong (tho tan hinh thuc - xuat ban 2003)
Dang len Me va de nho ngay gio Ba (mung 10 thang chap 1986-2003)
Rieng yeu qui: Kevin, Hali va Hong Dac biet voi Ha Bach Quyen
Den Hai Nguyen, Liem-Tan, Quang-Tuyet Australia va Ut Lien Hoa Sg/VN
0Oo
GHENE DAI DUONG
tho tan hinh thuc
HA NGUYEN DU
TAP CHI THO 2003
NXB Van Hoc Moi Tai Ban Lan I 2018
______________________________
gene dai duong
tho
tan hinh thuc
ha nguyen du cover
design ha nguyen du
dan trang ha nguyen du
bia truoc nguyen khai
phu ban cao ba minh, le thanh thu
nguyen dinh thuan, phan dien, etcetera
tap chi THO xuat ban lan thu I tai hoa ky nam 2003
Van Hoc Moi tai ban lan thu I nam 2018
Tac gia giu ban quyen © All Rights Reserved.
_______________________________
gene dai duong
Nha tho Ha Nguyen Du lam tho da rat lau. Anh lam nhieu the loai, tu van dieu, tho tu do, va bay gio la Tan hinh thuc. Anh con la nguoi hat vong co va tan nhac rat hay. Tat ca nhung dieu do noi len duoc ca tinh cua mot nguoi nhay ben va dam me sang tac. Toi van thuong doc tho anh, nghi toi anh nhu mot nguoi ban dong hanh than thiet, co le la do anh cung co mot vai diem chung nao do voi toi chang?
Nhung dieu viet ve tho anh, nha tho Nguyen Luong Ba da viet, va o day, toi chi muon tim hieu mot thu tinh cam o ben trong toi, tu luc nao khong biet da gan bo toi voi anh va voi nhung nha tho khac.
Do la thu tinh cam khong thuoc ve nhung rang buoc cua gia dinh, cua cong viec, mot thu tinh cam nao do duoc nay sinh tu chat tho, chat doi da day chung toi o vao cung mot hoan canh, cung mot phan so buon vui cua cuoc song.
Di nhien toi phai cam on anh va nhung nha tho khac vi neu khong, toi se chang co may man co duoc mot thu tinh cam qui gia do, cho toi duoc song va rung dong, va sau cung la niem an ui, ma chi co chung toi moi san se duoc voi nhau.
Toi khong nghi do la tinh tu cua mot nha tho, ma chi la tinh tu cua mot nguoi binh thuong. Vi da tu lau cai vi tri nha tho da bien mat vao dam dong, vao cai doi binh thuong con dau. Va cung vi the ma nhung dieu toi viet ve anh, cung chi la nhung dieu rat binh thuong, nhu tro chuyen voi nhau, ve troi nang troi mua.
Toi hom nay, ngoi mot minh lang le, chot nho toi anh, nho toi loi hua viet ve tap tho anh, nhung toi lai cu de suy nghi cua minh lan man, het chuyen nay toi chuyen no, tuong nhu da lac de.Nhung toi dang nghi ve tho va con nguoi anh day ma, co lac de gi dau. Ma neu co lac thi cung hay chu sao, vi tho thi dau co de nao dau ma lac.
Sau tap tho “26 bai tho Tan hinh thuc cua Luu Hy Lac xuat ban tai hai ngoai, tap tho “Dai Nguyen cua Da” cua Doan Minh Hai xuat ban trong nuoc, tap tho “Gene Dai duong” cua Ha Nguyen Du la tap tho Tan hinh thuc
thu 3 duoc xuat ban.
Tho tan hinh thuc la mot the tho moi, dang duoc cac nha tho trong va ngoai nuoc thu nghiem, chac chan con lau lam moi khai pha duoc het nhung kha the cua loai tho nay, va nhu the se con nhieu khoi sac moi.
De cap toi chuyen nay, khong hieu sao toi lai nghi rang, nha tho Ha Nguyen Du, co le da co chat tan hinh thuc tiem tang rat lau roi o trong anh. Toi thay do la mot suy nghi rat thu vi, du chi cho rieng mot minh toi thoi.
phu ban 1 nguyen dinh than
tho
gene dai duong
__________________
1.
THO TAN HINH THUC HAY KHUC PHUONG CAU HOANG *
thay nhu hinh nhu ... nhu hinh nhu tho
tan hinh thuc co san khuc phuong cau
hoang dang khay boi nhieu Truong Khanh...
nhieu Truong Khanh khong phai dien tich Kieu...
hay nhieu Truong Khanh tien chien ...
ma nhieu Truong Khanh cua thoi dai vi tinh ... thoi van
cong de co the hon Truong Khanh xua ...
2
thay vi khay khuc phuong cau bang doi
tay tuyet dieu nay anh khay voi cai
luoi dieu nghe qua cach doc mot bai
tho ... doc sao nhu nang bai tho cho
nguoi thuong thuc chat giong cung y nghia
ngot nhu mat cua bay ong hut tu
3.
cac loai ky hoa moc tren vung dia
linh nhan kiet nen doc sao cho hap
dan de co the sanh voi ngay dau
ta ben nhau em nhay buoc chan chim
tren may hon da tang noi bai bien
Seal Beach den tia cuc tim cung buon
4.
vi khong con hon len lan da non
na cua em danh buong anh rang vang
goi dem va moi moc cac loai tu
do rong choi cung song nuoc khien anh
them tui phan ngheu so song mot doi
bao quanh trong chiec vo tam thuong nga
5.
nghiet khi troi sinh cay la de phai
dom hoa sao nhan tam bien ta thanh
co con tan dung mau xanh cho dep
moi truong... oi! la cay ma khong dom
hoa la cay ma khong ket trai su
vo nghia an hai va bao co lai
6.
cang tang them phan man ro cho rung
doi day hon mang oan nghiet nhu mua
thu chet nhu thang tu vang nhu anh
song do nhu em tan phai theo the
dau nhin cuoc be ... theo con nuoc rong
nhin mua lu tran lan nhu dem den
7.
mo troi trang sao co co be ngay
xua toc dai ao trang ben chang linh
voi va bay ve dua em gio tan
hoc...Me khoc muot khi anh ra vung
II cam quan doi dau voi giac ... tiep
tuc ca tan co giao duyen bai xuan
8.
nay con khong ve ... voi ho cau mot :
Me oi! xuan nam nay chac con se
khong ve... chac Me chieu nay con tua
cua doi cho ...ngay ra di con co
hen rang tro lai khi mai dao vang
rung canh day san! ... va cu the ma
9.
bau le anh voi dan vi mot doi
anh luon xa Me voi nhieu canh ngo...
chuyen xua chuyen nay con kien khoc hay
con ca cuoi nhu chuyen hom qua vua
bi dan day xeo chuyen chot thanh tuong
trong ban co nhan gian khac chi le
10.
bien dich cua troi nhu anh duoi mat
nhin con cho anh la mot cuc xuong ...
chi cuc xuong biet minh la thoi vang va
chi cuc xuong chi cuc xuong chi cuc
xuong thuong cuc xuong chi cuc xuong thuong
cuc xuong chua chac cuc xuong nay thuong
11.
cuc xuong khac du dao doi giao duc
cuc xuong nen thuong cuc xuong to thuong
nguoi nhu the thuong than ... hieu trung nhan
nghia lam nguoi ... quoc gia hung vong that
phu huu trach ... oi thoi la bai ban
va bai ban hay bai bien gi cung
12.
bi bai bang nhu tho tan hinh thuc
voi phong trao tho tre trong nuoc
su dinh vi khong lung lay khang dinh
buoc tien at co va du danh dong
ke bao thu khong the nao mai ngu
quen trong thap du nay thay con nga .
..
* Dien tich truyen Kieu :
“ Khuc dau Tu Ma Phuong cau
Nghe ra nhu oan nhu sau phai chang? ”
Truong Khanh: tuc Tu Ma Tuong Nhu ,
voi khuc nhac me hon Phuong cau hoang lam me
13
GENE DAI DUONG
den voi em
luc xe bo het la chan lam xuoc
chan tay, go son soi mat nhu toat
lanh nam choang loi tu nhien, can
phan gay am moc khoi thuoc boi trong
trai dan tren dan phong, thay vao chiec mui
ten duoc ban thu di lech ngoai tam diem
den voi em
cuoi thang sau ay troi gio giong nhu doa
khoanh khac thui thui giong cu gia neo don
the gioi trong mat nguoi qua lua ua nghi
den kinh tan the, binh minh bi nam co
nhu con nhai trong tay ten phu thuy duoc
thi, bi vat kiet trai chanh nhu
trong cac tuong bi kich da truong
den voi em
phai trong chuoi nguoc kieu
tri suyen moi giam con
met, cay guita tren
bon muoi nam khong khay
nen day chung, khien cay
viet huyen nhiem duoc noi
14
voi he tuan hoan, bay
chim ngon ngu thoat ra
tu chiec long than nao
mang doi canh phuc sinh
tuong rung doi nhu rung
thieng nuoc doc co nhieu
thu du thet gam, ai
that lac ma khong can
den ban linh muu sinh?
den voi em
chang the con ca hoi danh
hong phan la cham? oi ! hai
tac pham vi dai bat ngo
hinh thanh dinh phan, nhat nguyet
thuc duong quen trong doi mat
the ky thay nhieu lang kinh,
em khong gian em thoi gian
gay xon xang tren tran gian
cho ke qua giang...song meta phor
viet metaphor, nghi metaphor
va ca hanh...rung nhu la thu oi
nhung vi sao cua day ngan ha...
15
den voi em
ham bon thang sau dong ky hiep uoc
chung than dong het chi chua
duy nhat mot canh cua, ca hai
khong duoc thao nit che hai ben
mat ngua den bon cai mong sat
phai go ra khoi hai doi chan v...v...
den voi em
nhu phai ranh kinh phap hoa moi
noi chuyen Phat? sao ro tam em
ma tranh vuc ngo? hanh phuc han
da o trong tinh nhuy cua nhan
hoa khong no tren dat ta khi
chang co hat nao uom tren do,
nanh vuot ban nang lan se vo
hieu khi nguon nhan van tham tham thau...
den voi em
ngai chi tu chiec cau tre gap
ghenh, ke quen nga nao co sao
dau nhip lac leo?! khi kho hay
khi uot day la buc hoa tuong
trung nghia nhan sinh co phai chinh
cai am thanh chao doi? nen du
the nao... du the nao... du the nao...
giot nuoc duc van mang gene dai duong...
16
EM HIEN VE TOI LAI LANG THO
em hien ve toi em luon hien
ve toi trong tho nhu trong giac
mo em hien ve nhu thac tung
vo bo tung lai lang tho em
nhay mua tren tung day to than
kinh nhun tren tung phiem cam giac
em fantasia tren cung te
me toi chim moi thang vuc am
ho phu nao toi cung bi cuon
troi qua muoi ngon lua tram
bong oi y tinh chay oi loi
hoa tuon cho tho toi tran lan
toa vao dau ngat vao dau em
dau yeu em biet khong mua nhan
gian thieu anh mat troi tiet nhan
gian con la tiet lanh em hien
ve toi moi ngay nhu em co
trong hien thuc toi diu em qua
17
pho toi dat em xuong lang qua
pho xem co xi xuong lang trong
dan kho toi ru em len nui
toi cung em xuong doi len nui
xem nguoi tu xuong doi trong mo
ma toi em thuong que toi em
khoc nuoc toi em sau Me toi
em nho Cha em hien ve toi
em nhap vao tam em luu trong
tim em chuyen ra tay em ri
theo ngoi em ra voi muc voi
toi la doi tinh si toi la
doi dam me toi la doi nghiep
di toi u em len men toi
cat em thanh ruou toi noc em
tung y toi tu em tung chu
toi uong em tung cau toi say
em la toi sinh ra tho la
toi tao nen tho nen tho la
em hien ve toi lai lang tho ...
18
LEN NON
... ngay may ban, ban sang som tinh
suong ban dem khuya khac, anh khong
ngai thiet than khong ngai tan hoi ;
duoi nghiep me say chan buoc chan
leo len non tim da, len non
tim da tim dung thu da ngon
ngu, oi ! da ngon ngu de
ta mang ve ta thu tho vang...
da ngon ngu ma thu tho vang ...
thu cho dung luong may ngan may
ngan hoi em moi chiu mua ... ‘‘ tho ’’ ??
19
‘‘CHUNG TA MAT HET CHI CON NHAU...’’ *
mot doi chat luoi chat luoi cho
nhung con mua, nhung con mua roi
tren dam la mon, nhung con mua
xoa tren dau bay vit ; mot doi
hit ha hit ha cho nhung hat
muoi, nhung hat muoi bo vao bien !!
Nay la mon nay dau vit va
nay la bien.., em hoi anh nhung
soi bac oan khien co con tung
theo con loc, em hoi anh nan
tat nguyen con keo le tren dat khach?? “
Dem anh co nho trang Sai -
20
gon” xua voi buoc diu em qua
cau Calmet, vet bau gian doi chac
con in tren canh tay anh? Khi
ay bien thuy dan bay anh co
con vuong mui khoi sung, mot mui
nung chi trai hang xay tu do ...
mui bo ket lam anh khong nhin
ro nhung soi toc roi boi cua
em ; noi den nhung soi toc roi
boi cua em khien anh lien tuong
den “ hieu ung canh buom voi hoc
thuyet Chaos ” dung cho tho tan hinh
thuc, thuyet hon mang roi boi nghi
nhu giao thoi cua mot chin bay
lam. Ba anh khoc muot khi anh
bi dua vao hop, the la tinh
21
nhan ngoanh mat trong thoi buoi nga
nghiet mua dam sam set gam ru
te cung con dau thau xanh. Toi
nghiep cho nhung ngoi sao va canh
mai vua chom lai chiu nat nga
duoi hang lop dep dep lan soi
cuoi ; con meo om cua em chet
di vi chu buon thuong vang nha
tu con xoc noi. “ chung ta mat
het chi con nhau ” Oi! Vu Hoang
Chuong nha tho noi nhu sam. “ chung
ta mat het chi con nhau ”, tuong
co gau mai trong long dat nhu
ca dao nao quen trong tim nguoi...
nguoi, nhu anh nao quen tinh dau!!
(1) Tho Vu Hoang Chuong
(2) Tho Du Tu Le
22
...TEN GIANG HO VAT
con noi mua niem gio cu tran thuong
de la nho cay thuong vao hoang hon
so mua nguon chop be khi nhin co
ha hoang cho suong luon nghien rang
dau dieng tu vet chan da thu quan thao
nghe mach dat than oan cung sot chia
bao ngon nguon can kiet va hinh nhu
mat em nhat di mau xanh khong con
sang nhung vi sao long lanh thuo gap
nhau ngoai hanh lang dai hoc voi cac
co tan tinh nham luc mua roi lam
uot ta ao van ve trong em nhu
con soc nhanh thoan thoat voi doi mat
lao lien tranh ne cho den luc nao
do anh khong con nho ta ket than
nhau tu nhung cai anh lieu linh va
23
li lom cong chut nghe si tinh duoc
ban tu troi lam em khong tai nao
tu thang khi dang chay bon bon tren
duong cai quan do dinh menh sap bay
do co duyen se ket boi chuyen chia
tay hai ta khong xay ra tu dem
o goc bolsa va bushard luc
khien cho binh battery xe anh
gay toi tinh cung la lam nen duyen
phan hom naynhu chuyen cai binh xe
het dien xac phai nho xe em cau
nhu bay gio co khac chut nao dau ...
khi xe doi anh luon nho xe doi
em cau cho co dien khi tinh tu
xac bi cuop mat di tu cai ac
tinh du doi cua con thac hong hoang
24
chac anh co the so sanh de em
hieu nhu loai chim troi sinh ra phai
co tieng hot nho vao cuong thanh quan
va luoi de no phat ra thanh am
dang nay cuong thanh quan ay nay bi
thu hep chi de tho ma song chu
khong the hot nhu cay dan duoc tao
ra voi day du day cung phiem va
truc nhung tro treu ai do lai cuop
mat di gan het cac cai may ma
con lai day thi day ay chi con
nuoc that co nhu day thong long hoac
cay dan nay neu khong lam cui thi
co the dung lam go nhip cho nhung
tieng ca khan cua may anh ca cay
nha la vuon hay cho giong hat mot
ten giang ho vat
25
LANH TRANG
Lanh trang suot bao trot voi qua do. Thao lao con mat dam theo buoc phun mau . Rach rao manh va viu them manh tinh xong luot. Bat giac em den buoc cuu roi. Con rong chang giet noi song
giau mach. Lu ca vat vuong khong co
vung lo . Cai man chat oi ngha nghiet
cai hoa nhap. Chuyen toi qua toi nay
nhu diem a va b cat ngang mat
phang blue. Khi hong hoang danh ngop hoi
tho cap nhat. Soi toc em chac co gene cua eva, han khong can chi con ran xui giuc ta cung ngau nghien het trai tao. Boi tinh vo nghia choang ngop ca nhan the nhu mot dia nguc
26
ha nguyen du
tien tien. Con minh sinh ra doi roi chang khac hon. Lai xuong pho thay co xi dau tranh pho phat ngop troi, lai vang dau do tieng nhac ben kia. Doc
tin tren bao Viet ngu thay loi cua
Don Korycansky can di chuyen
dia cau keo khong se bi mat troi dang chet xoa sach dan su song. Tin ban gai ra nuoc ngoai, tin thua tham nhung, tin dan ap ton giao, tin hau
qua bao luc, te nan xa hoi, tin
khung bo ac on. Buon ngay ngat, buon thien thu. Buon nhu chua tung buon...Buon y nhu “ xa que huong nho Me hien... ”
Hoi mat troi dang chet dan, ngay cang
gene dai duong
27
chet nhanh va xoa nhanh di su song
con nguoi ?? cang tot cang tot ?? Song chi ma nguoi kho hon thu, nguoi nhu thu. Lanh trang con tham thau, ra reu xuong suy vi. Co ke trong den , lam le
vuc toi . Em nhu bua me, lam ta
quen thong nghiet. Nhung quy quyet nhu lam tho ta them manh dong, sao von chi
bong ma, mong mam nao thui chuot ?
Cho buoc tho ta di len , khong buoc
buon lui lai. Co can dan bau dau,
ngan nam hoai an chua, con dong mai chan cau, rung long ai mac khach ?? Chac luoi khan tuong lai, nghe lac xieu hon phach!! Em nhu ven man chiem bao. Ta chot nhien roi ve hien thuc. Ray rut !!
ha nguyen du
28
phu ban 2 si Cao Ba Minh
gene dai duong
29
EVERY POEM IS AN EPITAPH *
buoc tien toi se la buoc dem den
mo chi khi Thuong de khong cho
con nguoi lam phep cong ma tru theo so ba van sau ngan ngay moi sinh
vat chi nhu mot cay nen tu nhien
thap sang huu han de duoc tan lui
va ve lai chat nen bien hoa voi ban sac tien dinh khoc voi tham vuc cuoi voi
chop dinh ... bi lac lac bi ... vu tru la chiec gia de cam cay nen vay la em nen toi nen tinh yeu minh nen gia quyen ta nen bang huu ta
nen the su nen bai tho toi nen tap van anh nen nhu Eliot
noi every poem la nen
hay hon moi bai tho la van mo
30
ha nguyen du
chi moi tinh yeu la mo chi moi hoi tho la mo chi moi lam tinh la mo chi the gioi mo chi nhan tai mo chi may man ve mo chi
em dung that chi nen co lay chi ma lap chi de minh nhu moi bai tho la mo chi mo chi mo chi ... hoa mo chi la mo chi cay mo
chi tu tuong mo chi van hoc mo chi nghe thuat mo chi dan toc mo chi nhan duyen mo chi he qua mo chi thai cuc mo chi dao mo chi ...
* ( Loi noi noi tieng cua thi si T.S Eliot
nguoi duoc tap chi Time chon la thi si cua the ky )
31
gene dai duong
EVERY POEM IS
AN EPITAPH – TS ELIOT
My advance will be counted steps toward the grave after God no longer allows addition, but sutractraction according
to thirty-six thousand days for every
living being like a candle suddenly flickering for limited time until
it dissolves back into its original
wax as predetermined as the cries and
laughter from the depths and heights, optimistic, optimistically pessimistic, The universe is a candle holder
and so you are a candle an I am
32
ha nguyen du
a candle and love is a candle, and friends, and families, event candle, poetry candle, writing candle, Candle like Eliot said, every poem is an epitaph,
every love making is an epitaph,
world epitaph, human epitaph, lucky
to be an epitaph . Do not despair,
must keep hope and try to become a poem ,
an epitaph, and epitaph poem, Flower epitaph, leaf epitaph, tree epitaph, idea epitaph, word epitaph, art epitaph, human epitaph, fate epitaph,
kama epitaph, polarity epitaph, Tao epitaph.
33
gene dai duong
KEN, DUOC VA NEN
tung hoi tung hoi ren vang nhip dieu luc bi
luc hung. nhip dieu theo buoc lap loe cua nhung anh duoc nhung anh duoc lam mau tien phong va
cu tung hoi va cu
lap loe cu het the
he nay sang den the
he khac van mot dieu thuong tam nhat van la nhung tan lun cua ngon nen nhung ngon nen tan lun boi nhung tieng ken
34
ha nguyen du
boi lap loe cua bao
anh duoc nhung anh duoc soi dan den nhung anh duoc tim kiem tong tich nhu mot dap so cua
cac bai toan du ken
thuc quan hay ken truy
dieu du duoc soi dan
hay duoc truy tich du
nen sinh nhat nen lien hoan nen tuong niem
sau cung van la ken
van la duoc van la
nen gap nhau trong ngay... mot ngay tien dua nhau !!
35
gene dai duong
ANH BIET, EM YEU DAU ( 2 )
phong xe tren freeway khong den vang den do chi co chay va chay nhu
bai tho xuoi kieu hinh thuc moi ma
em doc day rat dai hoi khong mot
dau cham hay dau phay chi dung mot dau phay duy nhat khi lay tua de
de goi em va nhan manh rang anh biet hoi em yeu dau doc co met
thi cu tu do nghi va doc tiep
khi voi tho cung nhu xe chay tren freeway chi co ngung va tap vao lane an toan khi nao bi hu dang
nay tho khong co chi truc trac thi
cu de tuon chay nhu thac nguon phai khong hoi em yeu dau khac chi nay minh luon tiec xap thu tinh xua ep
36
ha nguyen du
hoa voi mo ky niem tu sinh khi
nhin to nhen bui vang quan quanh bao vong thoi gian nhu muon ra reu ca thay chot nghi phan la quan ngai sao
thac ghenh du khi mua ha nho muon giot tu ai nhu tieng goi do tre
trang cua Quach Tan lam lanh hu khong de con sau vo doan ngon ngau het
loc mam chi con goc va nhanh kho lac dac lo tho giua coi o truoc
lam bac hiem vang nhu nha tho y dau co do tien tri ve phan minh
trong tinh thuc cung phai it ra la
mot trai noi tren moi thu mat nuoc
cua nhung thu van menh oai oam nga
nghiet phuong tuong oi thien nhien khong the
37
gene dai duong
nhin con chim luoi bieng tieng hot vao moi sang trinh tiet trong mot vu tru van chuyen luan hoi nhu hoa phai thu tinh va ket trai de hat lai cho
doi sau doi sau to em thoi trang
phai tu chieu tia sang huu sinh soi
duong hoa mong keo khong nga khuyet than luoi liem roi tho than mo lu bat
hanh nhu ta bi don quy cay xanh
bien phan giong thanh cui chum vao cai lo lua lich su mau xuong nhu tuoi
tre bi loi dung dau tu vao nhung
tham vong ta dao bay dat son phet
bong nhoang qua so nhan hieu quang ba tinh vi ma em khong the nhan dang
ke ca dien vien chinh cung lim dim
38
ha nguyen du
nghien ngap nhu than lan me khoi a phien cua thi si Vu hoang Chuong hay me man nhung soi to tu nang tien nau cua Baudelaire nha ra khi
thi si nho toi nguoi me tuc huyen de co don lac long gay ra noi khac nghiet vi the ai co the nhan dang noi boi nhoi so va tay nao
mot cach doc ac cua nhung tro nhan danh tru so dong ngoai cuoc di nguoc chieu mang nang sac thai nhan ban rac rong nhu anh la ke sinh tren lanh
sang thi nghiem dung mai nhu con chuot bach khong chet thi cung bi thuong roi nhot vao ro hiem khi may man thanh cong ve mot loai thuoc nao do co
39
gene dai duong
loi cho loai nguoi anh khac chi em khac chi cay kieng bi trong trong chau canh la phai duoc cat tia du thu
hinh thu theo y muon cua ke san
soc no phai the khong hoi em nhung von di cua cam xuc cung trai tim
moi mon trong con kinh thien dong dia cua qua khu den quen luon am anh
den do mang benh tam than cho bao nguoi ca anh nua voi bao soi than
kinh chung thang bat thuong tren que ai van luon la noi lac dieu cho tieng
dan thieu giong hat yeu thuong cho ngay khong anh duong cho dem khong trang sao cho cay khong dom hoa cho buom ong
thoi nhon nho vuon xanh cho goi chan
40
ha nguyen du
doi mat ngoai song cho anh tan vao menh mong cho tho tuon dong tuon dong anh biet anh biet oi em yeu dau
nho mai sau vien tich chac minh chac
minh se khong xuong dia nguc hay len
thien dang ma o lung lo tren bau
troi ngam nga nhung cau tho van hay
doc nhung cau nhay chu khong phan truong
phai thi ca nghe van co cai cam
xuc manh nhu song cong kich qua tai qua con thac hon mang cua dong thu tinh thu thach cuc ky cho tri nang
va cam tinh ta ngam nga tho de
ngam nghe nhung tinh nhuy cua doa an du vang luon no ngat tren nhanh canh ngon ngu va than kinh at se giam
41
gene dai duong
cang cang nhu tien than anh biet hoi em yeu dau neu nhu la vien soi
se bi cha dap hat ngoc se bi pha vo va the la ta phai ra
sao hay co the tu nhu sen trong
dam bun biet hoa than cui rap nhu
lau say dong mac gio giong cu sieng nang nam khi lang yen dung ung dung
nhin troi vay la xanh voi binh minh
tuoi nghe nhan gian thao thao nhieu loi khong may ai quen than vi nguoi nhu Teresa thanh nhan rang ngoi khong
nhu ten ngoa ngon noi nang luon pha mat ruoi va roi va roi em nho
khong mai sau noi dau minh ve bao toc mo phai lua thua duong ngoi bao
42
ha nguyen du
tap mua sa mai tren than cay kieu roi kieu roi dem den ba muoi ben kia me dang nguyen cau xot xa con luon nhu than tu cong danh nao nhu
con mua thu la xanh la vang oi
dua nhau bay mau noi nhu Nathan Seiberg la khong co khong gian hay thoi gian dau va theo String Theory
ly thuyet day nay can khon co den muoi mot chieu voi blac hole vi nhu Archibald Wheeler da hut ca
vao nhu lua thieu phuc len roi tan
mau em biet khong thien ky ba la
gi rieng thi ca se thi nhau ra
chi va anh yeu em anh yeu em
nen hu the nao nghe lanh doi chan
nhu quen mang giay nghe xon xao nhu cho em dem nay nhu cho em dem nay ...
43
gene dai duong
phu ban 3 phan dien
ha nguyen du
44
CHAN DUNG BUOC DU PHONG
khong de bong thoi khac vo bo danh mat tinh lich lam buoc du phong
se khong la ua voi thu cu gieo
rac se khong canh kho voi ha mai
rat bong rung thien bam co bam chac re sinh khi cho tieng hot loai thien
di them chut lanh lanh qua cai mo vang xong pha tinh ngoan tha tung rac
rom nang ket to xay uyen tren canh ngan xa hoai tro tran noi minh chon nhau hang quen con mong du oi sang danh ca hoi xuoi dong thenh thenh gom
thay bay ban nang day dua thong thiet ngan sau nhan sinh em nhan sinh ta ruc ngoi chan dung luong tri tu do
tin yeu tro hoa tren muon canh tro ...
45
gene dai duong
DOI SONG
voi ns Ngo Manh Thu
Doi toi nhu doi cua song, nhu mot
doi song voi muon trung ngon song, song danh song dap, song dui. Doi toi nhu
doi cua song, nhu mot doi song co
mot doi song. Mot doi song cua mot doi song co vo van lien tu dot
song gam thet xo giat ...Song nhu song than, song ma song bao. Song bi song
vo chup. Song thuong voi song nho lan tan, song vua gon gon nhu toc em trong gio chieu nang hanh, nhu toc anh benh bong benh bong doi cat bui. Ngon
song noi khi cuoc chien noi, cuoc chien noi cho bao cuoc tinh doi. Bao cuoc tinh doi gay bao cuoc song toi. Toi nuoc toi tinh toi huynh toi de. Tu
46
ha nguyen du
be tram kha tu song luan hoi.Tu
luc quen A, tu khi yeu B. Tu
buoi xa C , tu lan gap D. ‘‘B
nho the nguyen C khoc han tinh.” D
mo thien dang E choang dia nguc. F ghen han hoc. G thu khong dung. H tinh cuoi cung. I chung phan bac. J bien ngoc ta thanh ra rom rac. K
hat vang troi. L roi dam le. M
buon hung phe. N heo tan canh.
O ep nhuc hinh. P khinh don mat. Q cam mat mat. R khat tinh nguoi. S
khoi qua vang. T say chenh choang. U mai u hoai. V cay nga nghiet. X
ngoi ren xiet. Y tiec ngay xanh. Z
danh chia biet mat tiet doi song xo !!!
47
gene dai duong
PHAI THE KHONG EM?
toi khong phai la toi khi toi toi chua toi toi chi la toi khi toi toi toi toi va khi toi toi toi
toi la toi toi phai xa roi toi
de nhap cung voi nhung cai toi quanh toi roi tro ve voi toi toi moi that su la toi cai that su la
toi doi khi cung dang ghet cai toi
boi chu toi la phai co dau ^
chu khong se la chu toi thanh ra la toi la thanh toi khi thieu dau
^ va hieu rang dau ^ la nhu
mot chiec cau noi chu khong don thuan la mot dau mu mot chiec cau noi
giua cai toi nay voi cai toi khac
nhu mot gach noi giua toi voi nguoi
48
ha nguyen du
giua toi voi em nhat la mot gach
noi (-) cua toi va mot gach noi (-) cua em duoc ket thanh mot hon phoi mot hon phoi la mot cong huong phai duoc
dat giao nhau nhu mot dau cong (+) chu khong nen dat tren duoi ngang nhau nhu mot dau bang (=) mot dau bang (=)khac nao nhu hai duong thang song song ma
nhu hai duong thang song song la mot that bat lon trong tinh yeu mot dau cong (+) doi khi con mang nghia la mot chu thap thi that nguy hiem mot dau
cong la thanh qua cua su giao nhau giua hai gach noi cua anh va em gia su voi hai gach noi khong tim den nhau thi hai gach noi se bien
49
gene dai duong
thanh dau tru (-) ma dau tru la mot bai toan thua lo dau nhat cuoc doi phai the khong em vay su tim den nhau la lam bai toan cong cho doi
song neu khong kheo se bien thai sang chu thap la nhu mot tran cuong phong la nhu mot con dia chan mang den
ta vet tram kha thien thu cho tam
linh va the xac mot the xac ma
dang le phai duoc tuoi tan nhu cay mua xuan cho ngay khai hoa no nhuy dang nay chi can mot tu duy kem
coi hay mot hanh dong vi ky se
co the dua den tham hoa cho ta
va su hoi han chi lam cho vet
thuong them ri mau phai the khong phai the khong phai the khong em ...???
50
ha nguyen du
VOI LOAT THO HAIKU
KIEU VAT DONG TAN HINH THUC
rieng hai nha tho Do Quy Toan va Luan Hoan
1.
xui dau roi xuong dat em hat luu
ly anh khan ... muon
2.
ngo mo chua
nhu em ngat ngang anh heo day dua
3.
em cung anh ten rung dam me ta truy duoi bong chim
4.
toi thuong toi tren lung ho ma oi!
tho phun phong ten!!
gene dai duong
51
5. *
hy huu hy
huu mot lan tren trai dat nay di !!
6.
xa coi bop
meo den chon vo
tron song con mai dot!
7.
thoat mot vong them soi trang cua mot doi doi sang dem
8
nham lai day
nho mo ra tran thuong khoc la lay !
ha nguyen du
52
9.
+ - x -:-
menh troi sao thoat cuoi cung toan chia !?
10.
rach tua doi
canh buom dau canh kho chanh oi! long quanh
11.
trung ho mat
doi thop doi ma cho tu do dau oi!
12.
sanfancisco
ta voi hut doa hong thom doi tho
53
gene dai duong
13.
em mo cua
so ...thien dang hien ra ta quen dat kho!
14.
ach moi irvine muoi nam chiu lua tay viet tay cay
15.
hung theo nhac
rap tho xuat tinh
tho ra nhu dong thac
16.
diem hoi la
tinh tho tac tho
hoa ngon ngu dieu linh!
54
ha nguyen du
17.
troi ngat hoa
xuan long chua he
nu nhieu dieu chia phan
18.
bua linh la
nhan ngai thieng la
kien qua truong day ...( h... o ... a ?? )
19.
giai ma gene chuot
rat giong nguoi ...giai
ma toi ... toi giong “gam nham” !!
20.
su kinh kinh
dong su thay gao
chong the long pham phu!
55
gene dai duong
21.
chieng trong cu rap
rinh danh do pheng
la nay nguoc dieu ac ta!!
22.*
click vao ten em ... password rong mo
“ mot toa thien nhien ”
23.
em luon moi la
nhu hanh tinh x ...
mot doi anh kham pha...
24.
vat dong dan
luong nay nu tinh
hoa tho cang khoi rang ...
56
ha nguyen du
25.
vo nghia vo
thuong thien tam tru tinh ve voi yeu thuong
26.
dong dat cali
dong kinh saigon dong tam nguoi di !!
27.
loai ech len bo ... bong hoa ra chim ... hot giong nhu mo!
28.
nap anh day
khong vua noi em
khi nau han da lau chin!!
57
gene dai duong
29.
ngong chan troi bop
dep lon bia hon
chim ca dau lia thoi thot ?
30.
the he toi dang
nam noi Me bi
dan! toi lon toi lam linh!
31.
nhu gan ba muoi nam luc toi chet chi ba me lo tang!!
32.
khi anh go xin
Chua chi cho tho ...
vi Chua bao anh “ giau chu nghia ”
ha nguyen du
58
33.
em choi nhe
thoi ma nhoi dau
oi em ...xuong suon anh!
34.
cay tro hoa ... toi
ra tho hoa ngat
huong tho ham ...y nhuy
35.
nha cao xe bong
ai het hoai vong
ve cho chon nhau ??
36.
... buon it ngon bay
tu xuong may thuong
xam troi khoi noc nha tranh !!
gene dai duong
59
37.
em toc mai tham
man mo hoi buoc
lo chay xay doi con nho !
38.
trang gia anh nhat tang khong may thach do hoa ngan loi la ...
39.
trang que nha trang ngot ca dao gio
dat Me dat dao tinh tu
40.
dang noi oan cay
niem khien kham buoc ngoac hoi minh la ai ??
31 /12 / 02 am lich
*5. (trich tho To Thuy Yen)
*22.(Kieu, Nguyen Du)
* (Tuy bai nay khong phai tho THT, chi thu vat dong va muon dat de dang thoi)
ha nguyen du
60
CHIEC LO KHONG HOA
mai nhin chiec lo khong hoa bui bam nghe xot den tam than thieu hanh phuc giua coi o truoc may
ma chiec lo tam hon khong vang doa thi ca ngat huong nhuy ngon ngu tinh mang mang tren doi oai
oam boi nen hu la tinh hai mat cua ca dat troi va van vat to sinh diet co khong cua
tu nhien can khon cua the gioi thuc ao nhu hom nao minh gap nhau cung tu doi moi ban nu
hon va tu doi moi ta trut
han roi nhu chiec lo khong hoa...
61
gene dai duong
CHUNG TA LAM THO CHO AI?
goi la thoi hau hien dai ma hoi chung ta viet cho ai thi biet tra
loi sao?... con neu hoi chung ta lam tho cho ai, giong nhu hoi hoa no
cho ai, boi troi dat sinh ra hoa
thi cung sinh ra nguoi, sinh ra nha
tho hay thi si ; troi dat sinh ra
hoa nghia la troi dat sinh ra tho ( poiesis , poetry ...)
hoa la tho cua dat troi, hay tho
la hoa cua nguoi, nguoi lam ra tho nhu troi dat sinh ra hoa; vay hoi nha tho hay thi si lam tho cho
ai, khac chi nhu hoi hoa no cho
ai; neu moi nguoi cong nhan tho hay van chuong la tinh hoa ngon ngu hay nghe thuat la dong nghia voi sang tao,
( hieu sang tao la mot van ban mang tinh lien van ban) du the nhung hoi sang tao cho ai thi con chi sang
tao ?... nguoc lai da goi nghe thuat phai
ha nguyen du
62
luyen cho duoc song chuc nang * “ ngoi but cung nhu ‘cai bua’ cua nha dieu khac ”
... phai chang muc dich cau hoi nay dat
ra nham thu thach ly luan voi so
nghe si duoc menh danh la lam nghe thuat hay sang tao?... hay lang ky uc ly thuyet van hoc viet thoi co dai
voi Socrates, Plato, Aristotle
va Khong Tu hay nua sau the ky
hai muoi co Roland Barthes va Jacques Derrida ...nay qua cach nhin hau
hien dai, voi cau hoi chung ta lam
tho cho ai ?...thi co the ung dung (1) dap rang “ chung ta lam tho cho doc gia dau tien cung chinh la chung ta ’’ (nhu hoa no cho tu no va thien nhien)
63
gene dai duong
... le ra phai lang thinh voi cau hoi hoa no cho ai, nhu cau hoi chung ta lam tho cho ai ; hoa no ma
hoi cho ai ? cho ai ? va cho ai ?
... va lam tho ma hoi cho ai ?
... nhung neu hoi : viet cho ai do la
chuyen khac, boi cung chung gioi sang tac nhung voi loai hinh nghe thuat khac nhau.
... vi the cau tra loi di nhien khac
nhau ; nguoi thi viet cho mot so doc
gia, nguoi thi viet cho ‘‘ tam mong doi ’’ nguoi viet cho ‘‘ chiec ke sach gia dinh ’’(2)
(1) ,* Theo Van hoc Viet Nam tu diem
nhin hau hien dai cua Nha phe binh Nguyen Hung Quoc
(2) Theo bai chuyen ngu cua nha phe binh Hoang Ngoc –Tuan
‘‘Italo Calvino – Chung ta viet cho ai ? hay chiec ke sach gia dinh’’
ha nguyen du
64
DAI Y
nhu dam mia sau duc het dot la bi an trui tu lu cao
cao chau chau re ung nuoc lut
nha vuon chi co nuoc khoc rong nhu le con dau nua do nhung nam thang tru di dot sach diet
thay khien em xa truong roi tuoi hoa tinh tho lam vao nghich canh song luon nhu muon chet ngat vi
moi sinh nhiem ngoai doc tinh ban ghe xo bo rung ru lenh nghenh dao bua khua ren loc coc len
ken hoa cung nhieu am nung mu tri nho bai liet tu duy khon
cung luan cu than thanh mat hon
65
gene dai duong
nhu het linh thieng nguoi khan moi mieng buon ngong chan troi tinh tuoi dan tan khoc cuoi nhu dien
ten minh muon quen tuc tuoi mo ma tiec nuoi qua vang chau chuc bon chen ngam dang nuot hon chiu
lep chiu nhuc thom rau thom mui tang boc ha be chay chot manh mung tu tung tu tan mua ban
doi chat co vi tham quyen tai
nha ach nuoc van do van den vinh hen quan linh phan tinh phan
phe ke ne nguoi vao hot cao ve kho bo bo quyen binh toan tinh tau tan lay oan tra oan
66
ha nguyen du
BAI CA :
CHO DUNG CHO NAM
(thu vat dong)
lam luc tro canh nhieu
khi la ua bao phen
giay giua may doi co
bung ngan cuoc len khong
tram lan xuong vuc ai con am uc ai van non nao ruot ai con cao tam ai ray rut
lo ai het luc xoay
xo tran ai ai mai
vu quay nhu chong chong quat lo cho ngoi mat
cho dung venh vang ai cu mo mang cho ngoi cho dung cho cho tuong xung cho phan khong hen
gene dai duong
67
ai bon ai chen ai gianh
ai giut ai luon ra suc
lon de dap nguoi ai moc ai buoi boi hen chuot ngot
ai biet ranh rot cho dung tuong lai ai hieu hon ai cho dung venh vang ai cu mo mang cho ngoi
cho dung cho cho tuong xung cho phan khong hen ai bon ai chen ai gianh
ai giut ai luon ra suc
lon de dap nguoi ai moc ai buoi boi hen chuot ngot ai biet ranh rot cho dung tuong lai ai hieu hon ai
cho ngoi am cat ai lo
tat bat cho dung cho ngoi ai nhu quen roi cho nam sau rot cho cat tro cot
ha nguyen du
68
cho tot sau cung cho khong
co bung khong gianh khong giut khong con cam tuc cho dung cho ngoi cho noi thi thoi
thoi thi the vay dung noi the day dung ban the kia cho mo cho bia di via chung loi cho nam sam hoi
du da ra chi nhan loai
san si cho ngoi cho dung
cho tuong cho xung cho nam thien thu am am u u
nguoi ngu da to sang sang ro ro ke khon nao hay nguoi nguoi ai ai cho nam giong het nen lo tranh
chet tranh song nao hon!!?? Nov 28/02
69
gene dai duong
EM KHI NAO
MOI LEN NET HONG ?
... roi cu toi nghiep nhung ao ho tu dong, roi cu xot xa nhung dong thoat
khon ngan bo, roi cu thuong tam trieu doi mat khong can kinh hien vi, roi
lai chan chuong nhin trieu sieu vi mua may hoan lac tren than me, roi lai
kinh hoang voi con ung thu vo phuong cuu chua, roi lam than trong em oan
khien trong ta, nhu xiet them day thong long, nhu nat tuong niem tin yeu xua
nay ; vet cat cua ta sao khong dam choi?... dinh don dau oi nhu cao dan
hon, buoc chan ai thoi di tren ngong cuong, em khi nao moi len net hong ??
70
ha nguyen du
CHUYEN CHIEC NHAN
VA KE NHU PHAT TAI THE
chiec nhan deo vao ngon nhan cho nguoi hon phoi mai khong thay nang nhan ma tac dung nguoc den bat nhan la nang
chang khac chi con ngua chien khong cuong toi danh lay nhan deo vao ngon deo
nhan toi khi sinh con dau long toi
dat ten no la nhan du no la
gai hay trai biet rang toi khong thu deo nhan toi cung phai nhan boi nhan
toi da thanh qua neu toi dung luat sat hay luat bac cung chi la mot tac nhan lo mo thi ganh qua nen
danh thoi toi dung luat vang voi nang
la toi cu mot muc nhan nhan va ...
nhan dung loi ba dang khong chua phat :
nhung dieu khong muon dung lam cho nguoi khac ...
gene dai duong
71
HA NGUYEN
rieng nho den nhom ban tho xua o Tay Ninh, da in chung tap “ Trong mua la xanh, in 1970 “
khong khac chi mua gat “ that thu ”
xe keo xe chong gong ngo troi
may, tieng bay qua keu trong rang hoang hon, phan nguoi chang con dau
ma so con bo hung ca con
ga mac day thung cung tron mat o vi bi cat tiet, lu mot
on nhon phen nua cot tre, ga
hang xom muon that co khi khong con xin duoc chut muoi moi chieu cong rom cua loai bo tam su
voi gio lich su nhan van nhan
ngai, bia len con sui tam bot
con than lan nham hap dan lao no, oi dong song chieu hom khong thay hoa tim luc binh, chac toc
em thanh man keo cai luong dung luon ca cho cac tuong bi kich
72
ha nguyen du
thang ti con anh, con lun con
chi, di luom boc nylong ngam ong mat troi, khach san bon sao nuot chung ma dao chot ruot dam
lao nhao, chu ky duoi ban dich oi chu ky duoi ban dich, van van va van van, nhung tam ban le hat bai nam ai va tieng
go song lan cua lu dinh oc
nhung phien da vo soi nham khoc muot trai nui thon ca da con
dan ba nguoi thuong phe moi tay
lan xe dung ngam rac ruoi hon mang dan ben, ban tay ngoac goi anh oi chu oi voi lanh lanh
tieng rao tieng coi, hung huc nang trua chay mo ba gia ngoi nuong bap ban dao, anh xich lo ngu
73
gene dai duong
kho duoi bong cay ben thang ban ve so nam ngoeo, con gi nua
con gi nua sao khong nghe thu nhac hung? cu eo eo ben tai
lo lo truoc mat giong sang giau ban do, co chi ma cu un
un do ve pho nhu nuoc chay xuong doc, co chi ma ban thao
ban do nguoi nhu mon hang e
am, voi hot hoang la co luon
xot da voi bay nai khoc suoi
thuong trang, em lung doan con mo
cung lam phat den uoc muon sa
mac sa mac khong che chuyen che
cat bong, Thuong de dang xem tuong bi hai kich nhan loai buoi ha nguyen???
74
ha nguyen du
MO
1.
cu dung mon cu nham den do tuong nhu gam nham mai khuc xuong ma nghe ngon vi cai ao
giac qua khu tu ky am thi biet chi my
vi cao luong xu nguoi khi xu ta san khoi
nguyen lieu ban dia tran qui chi can biet sang che bien la se don
ra mam dai tiec thet
dai ke tao nhan mac
khach cung khap can khon dang thu nho thanh lang
the gioi nhan loai noi
mach thong thuong tren muoi
75
gene dai duong
2.
dau ngon tay tuyet voi xoa mac cam tu ti
nhuoc tieu voi ao ho song rach de nhap cung bien ca menh mong trong tam voc hanh tinh van
minh dang di tren duong nhan van khoa hoc la
tat yeu mo rong va
hoi nhap de thanh dat
minh sang gia khong ngai chi huong bao ton hay duong phat huy chi my manh chan buoc phia mat troi moc vay tay chao mung phuong dong no nu cuoi phuong tay binh dang
76
ha nguyen du
3.
duoi anh sang Thuong de roi se khong thay ton
sung trich dan ngoai danh xem nhu than tuong mo loi dua duong tin cay
viec giu ban sac xac
hon moi rieng la duong nhien khong can chi phai nhac xem nhu mot
ban nang tu ve hay
bam sinh sang loc khac
chi co the at co
tuyen phong khang viem nhiem tat nhien chi la tuong
doi doi hoi thong minh
linh hoat khi luon biet
minh dang di tren duong
77
gene dai duong
DONG CAM THO
DANH TAN BO ALPHABET
C/ EM MUA TREN TA
em yeu ta oi em la chim
en bao xuan vui va roi chim
en bay di cho he sang ve
e a ru long tuong tu khong
em dem cho tim luu ly xin
em mua tren ta vuon kho nhu
em gieo hong an trong nhau khong e de chi nen tin yeu hon
M/ MO
mo bua an co them chut rau va
mieng bot ngot cho con bot loi xuong mong bot lo con mat doi bac nong van mon moi khong thay chi ngay hai buoi mang tren vai nhu ach trau cay va
mu vo buon mung ban thung cu mai miet voi nang gio rach toi ao day manh va lanh buot dong ve toi chi
78
ha nguyen du
ma the luong oan khien ke bi khinh miet ban hen nhung oi han chinh la mot co phan can co trong mot bo may xa hoi mot bo may co lo ... mong vut di de co co hoi thay
mot cai may moi van hanh toi tan ...
N/ NGAM NGUI DAY VUC EM
nghieng dau tren vai em toc nang thom quyen tran chot nang long chua yen qua noi nha thong nan ta
nhu da uu phien lan
ngam ngui day vuc em nam ru can duyen thang nam tan khat vong tren nao ta thao nguyen con nghe mua thoang mong ??
c, m & n la nhung trich doan trong bai tho dai mang ten chung nhu tren
79
gene dai duong
MOT THOI XANH CAY MOT DOI LA VANG
mot thoi cay xanh nhieu con mua xanh nhieu con mua xanh toi xanh cay toi cay toi
xanh do tinh em mua xanh
do tinh em mua xanh toi
xanh la canh ... mot thoi cay xanh nen mua xanh xanh va
tu cay khong xanh nang chay vay quanh nang chay vay quanh kho heo cay canh!! la thoi ...
la vang roi la vang roi !!!
mot thoi xanh cay mot doi
la vang... mot thoi mua xanh ...
em roi tren toi em roi
tren toi thien dang tinh nguoi
tinh nguoi xanh cay tinh nguoi
la vang ...mot thoi xanh cay ...
mot doi la vang mot doi
la vang ... la em noi dau !!??
em bo roi toi toi roi
la vang!!! la vang la vang
mot doi hoang mang hoang mang!!!
80
ha nguyen du
gene dai duong
phu ban 4 Le Thanh Thu
81
THU LUA O GLIDEWELL VA BIOTEMP
a.
... tiep tuc thu lua o glidewell them quen do nong chay nen hat long lanh... mo cam xuc ngay ngat ua tran nhu ngoi but may bom muc tim thoi tho
di hoc, cai khong gian thu hep sao rong lam dieu doi song?... cung du hoa
co bac vang nhu cac coi ; hieu khong em cai tu thang minh de lam gi
chu ?... lam gi lam gi chang can biet lam gi chi can biet sao cac loai
xe deu phai co mot cai thang cho
b.
chac chac ngon lanh dung nguyen tac luat le, keo khong ai ma dam chay du phai chi nhit mot chut cung ruoc hoa vao than ; anh Ha noi the sao moi ngay anh C co quet em tham chi dung em am am do co
82
ha nguyen du
sao dau?... a! thi ra qua so sanh
nay han ra le, cai xe Nguoi nhu
the thi xai luat rung phai khong?... chu neu xe That thi chi quet nhe cung
co bao hiem lo tu a den z
c.
... lai tiep tuc thu lua o biotemp
nen cung cai xua vao mot goc nghe tram uat, hoi tho moi luc nhu tat nghen, boi am nhieu cu ri ra hu
he, boi va cham voi nhung thu van hoa ba chi, boi nhung nhoi nhet quy ma cua triet thuyet song la chien dau
va lao dong ; nen canh chien dau tu cay kim soi chi, chien dau tu nhung thu hen mon nhat ma khong co tu dien nao giai thich ; dang so dang so cho the he tiep tiep theo cua hap
va tay, hap va tay!!!... toi la the
he bi tay, bi tay tu cac trai
tap trung, bi tay tu cac nha tu ...!!!
83
gene dai duong
TAN HINH THUC
VA BIEU Y PARABOLIC
sac huyen
hoi
nga
trong tren dat la , nghe o
a a
va ~
/ ?
`
cay
tan mien
xa
` / ? ~ cung
ket qua
cung
a a e a chieu
ta nang som , ngay nhu ...
... chong chong, u u o i, giong noi thien di
/ ` ? ~ cay
cuoc met la / ~
dom ? ` em man muoi
hoa duyen, anh nong gung no
ha nguyen du
84
TRANG MUOI SAU TRANG SOI CO NON
1.
nho lam ca tinh van
hon nhung ca uon ... nen
lo chut luong xem thuong mo oc
2.
nhon lu ngu bam lay
neo ... ao tuong con tau dang chay cu ho bo lo ba la
3.
so may cho ve hinh
cau ... tha noi loan ... ly tan gia ... bai san ... hau
4.
trai tim ke an trai
cam bi trai oan dau noi
trai khoay nhu trai chin rung
5.
tho thieu mau tho khong ve tim tho di menh mang gap hong cau em
gene dai duong
85
6.
vao vuon thuong hoa vao trang lay y vao em
lap chi vao doi tu than
7.
coi khong coi mong coi
long coi quanh coi ta
long chanh sao tranh coi khong ?
8.
con duong anh duong con la duong con nen em tranh tron anh tay an non !!
9.
tao hinh ghi bong tuong lai anh mong hien tai em mo xay doi tho ...
10.
trang muoi sau trang soi co non lung linh doi hong lap lanh suoi khe !!
86
ha nguyen du
gene dai duong
DOC CAC TAC PHAM THO TAN HINH THUC
Cac nha tho khi den voi tho Tan hinh thuc co the da co cung mot muc dich. Do la :
- Noi len mot cach co y nghia cac su viec dien ra trong mot the gioi rong lon hon.
- Dien dat qua moi hinh thuc nghe thuat khac nhau, ket hop duoc giua tho truyen thong va tho hien dai.
- Dung ngon ngu doi thuong mang khong khi truyen ke den nguoi doc.
- Ap dung Tho khong van va Hieu ung canh buom qua cac bieu tuong va chu de vua thau tom su doi vua mo ra mot su doi moi.
Nhu vay tho Tan hinh thuc dien ta tu nhien, ngon ngu khong bi uc che hoac vung ve lung tung. But phap chi dinh mot thai do cua nguoi lam van chuong truoc cuoc doi. Do do van chuong phai duoc dung xay, phat trien trong tuong giao gan bo thiet tha den toan bo doi song.
87
Nguoi lam tho truoc tac pham thi ca cua minh cung khong the o trong mot canh ngo tach roi voi moi nguoi va cong trinh sang tao cua nha tho that ra la mot thien tinh den tu moi nguoi. Trong khia canh ay, tho bao gio cung noi len mot y nghia nao do va se duoc tac thanh tron ven hon boi nguoi thuong ngoan qua nhung y nghia duoc bao ham. Tho Tan hinh thuc tro ve voi ngon ngu binh , xu dung am dieu noi tu nhien se mang lai mot ngon ngu tho dac biet tiep can voi nguoi doc.
Va khi xu dung cac the 5,7 hoac 8 chu la mot khai niem hoan toan mang tinh my cam hay la su dong nhat giua y tuong va hinh thuc se tiep tuc thuc day cac nha tho tren con duong sang tao de tro ve voi doi song con nguoi ma hon bao gio het voi the ky 21 tran day bien dong, tu khung bo qua benh tat, tu chien tranh huy diet den phan tan y thuc he, tu ngheo doi den thien tai, tu bao dong den suy thoai gia dinh dang day the gioi vao nhung xao dong ghe gom chi phoi toan bo doi song cua moi nguoi.
ha nguyen du
88
Mot quan niem nhu vay lam xuat hien mot nhan quan moi de dien dich nhung y nghia moi. Cac nha tho tu chon cho minh mot y nghia (nhu Dien Dan Thi Gioi Chong Chien Tranh /
www.thigioichongchientranh.org).
Va day cung la thoi diem cho cac nha tho voi nhung dac diem cua tho Tan hinh thuc - mot hinh thai hoat dong tinh than tich cuc - de khai mo nhung y nghia,
di tim cac thuoc tinh cua xa hoi. Noi rang tho Tan hinh thuc co dac diem la vi khi tro ve voi ngon ngu noi thong thuong la mot cach nhin nhan xa hoi nhu mot bieu lo doi va nguoi.
Do do moi nguoi phai chuan bi cho minh hai con duong: tu ngon ngu den doi song va tu doi song tro ve ngon ngu. Dau cho ngon ngu co the la nguong cua cua im lang vi ngon ngu khong bao gio noi het. Tuy nhien gia tri cua ngon ngu la thiet lap mot pham tru y nghia dua den nhung hoat dong cua doi song xa hoi, dien ta va xay dung nhu la mot tap hop nhung hoan canh ca nhan va tap the trong ngon ngu.
gene dai duong
89
Ke tu mua xuan nam 2000, lan dau tien khai niem ve tho Tan hinh thuc duoc de cap den tren tap chi Tho da danh dau mot khuc ngoac trong nen thi ca Viet. Va cho den nay tho Tan hinh thuc da tro thanh mot dong tho nhu mot tac dong nham dua con nguoi tro ve doi song hien thuc vua dung hoa nhung am vang cua nen tho co dien va nhung khat vong ve mot nen tho hien dai nham xoay chuyen va bien doi nhung gia tri duoc sang tao theo mot nhip chuyen dong moi.
Nhung sang tac moi ve tho Tan hinh thuc duoc dong dao cac nha tho trinh bay thuong xuat hien tren tap chi Tho (moi nam 2 so, xuat ban tai Hoa Ky). Day la giai doan khoi dau voi nhung nha tho noi tieng trong sinh hoat van chuong va co nhieu kinh nghiem trong nhieu the tho khac nhau.
Den voi tho Tan hinh thuc nhu mot thu thach ban than ve su tim kiem nhung gia tri moi. Ho da cho xuat ban nhung tac pham tho Tan hinh thuc va cung dang cho doi su dong gop tu phia doc gia.
Xin duoc gioi thieu 3 tac pham sau day :
ha nguyen du
90
Gene Dai Duong cua Ha nguyen Du
Nam 2001, nha tho Ha Nguyen Du cho xuat ban tap tho Anh Biet, Em Yeu Dau. Ong duoc cac nha phe binh danh gia nhu mot nha tho co khuynh huong cach tan, muon lam moi thi ca. Cach tan la mot y thuc cai hoa ma nghe thuat phat bieu luon huong ve thuc tien xa hoi de the nghiem cac gia tri cua minh.
Y thuc nay bao hieu con khung hoang cua quy luat xa hoi va mo ra nhung trien vong ve nhung gia tri moi. No bay to rang dang co mot vien tuong gia tri khac.
Doc tap tho Anh biet, em yeu dau bao gom nhieu bai tho duoc viet tu nhieu the loai, that ra rat kho nam duoc khuynh huong sang tac cua tac gia. Ong co nhung bai tho mang am huong cua thoi ky Tho Moi voi van dieu va tam tinh lang man cua tinh yeu nhu bai Em co ve ta :
Hay hot vuon ta chim xanh nho So kiep tang bong vuon cung kho Tinh nhu la ua roi day ngo
Em co nhu mua giot xuong mo...
Co the thay ong bi anh huong qua nha tho Dinh Hung
gene dai duong
91
Mai toc thuong xuan gio chai ho Ben em troi dat bong hoang vu Buoc chan in dau buon nguyen thuy Noi nho xanh mau nui co so... (Hinh tuong xuan xua)
Den nhung bai tho pha the tu luc bat qua tu do, 5 chu, 7 chu deu bi ong xao tron. Moi trat tu deu bao ham bao dong. Do la quy luat cua lich su. Bao dong trong van chuong la mot trach nhiem ly thuyet, can cu tren nhung gia tri tinh than.
Y huong cach tan la luon luon mang khat vong nen tang dong thoi vuot tren nhung khat vong do khi thuc hien. Ong day tho luc bat vao hinh thuc tho xuoi :
1.
qua song nho nhung nhip cau
qua truong con tham noi dau nghiet doi, qua dem cang quy mat troi,
qua nhan gian thay tinh nguoI noi nenh,
qua dau ma chang qua em ?
qua muon thach do qua phien luy vay, qua ai qua chum va lay,
qua non nuoc khon qua day khac lao, qua song nho nhung nhip cau,
qua song qua voi tam dau ngat ngheo...
( Ca dao toi )
ha nguyen du
92
Day cung chi la nhung bien dang hinh thuc nhu mot no luc tinh than tu do nghe thuat huong den. Ben canh nhung bai tho lang man co dien, ong cung day tho vao the gioi truu tuong vuot qua binh dien cam quan:
1.
thong diep may den loI xam ngat
ngon tay chop be
ban chan mua nguon mat na khua reng
cau chung ma mat thuc tinh het khai niem han la dong song
luon day ngu phu...
(Thong diep may den)
Nhung chinh trong the gioi truu tuong nay, dat ra mot su duong dau bat tan giua nhung danh tu dua den su dan co, tranh chap va co the den ca su lam dung danh tu gay nen truong phai chinh thong.
Nha tho Ha Nguyen Du do du giua mot ben la cai dep, cai kheu goi cam quan, mot ben la su bat an cua ngon ngu do nhung ngo nhan gay ra. Cai dep la doi song ban dau cua Cai dep la doi song ban dau cua tac pham tac dong den nguoi thuong ngoan bang cam tinh chi co gia tri doi voi nhung doi tuong di tim no
gene dai duong
93
Con ngon ngu bat an dat van de ve moi tuong quan giua ngon ngu va doi song xa hoi neu hieu rang cuoc song con nguoi duoc cam thong tot dep thi ngon ngu la co cau tac thanh su kien do.Va cung trong no luc tim toi sang tao, ong da mang den cho doc gia tap tho Tan hinh thuc, tua de:
Gene Dai Duong.
Tro ve voi ngon ngu noi thong thuong, mang khong khi truyen ke, dung lai the tho 5,7 hoac 8 chu bam vao doi song hien thuc, dien ta hoan toan tu nhien. Do la nhung dac tinh tim thay trong Gene dai duong :
em yeu ta oi em la chim
en bao xuan vui va roi chim
en bay di cho he sang ve
e a ru long tuong tu khong
em dem cho tim luu ly xin
em mua tren ta vuon kho nhu em gieo hong an trong nhau khong e de chi nen tin yeu hon (em mua tren ta)
94
ha nguyen du
Mot bai tho khac:
mo bua an co them chut rau va
mieng bot ngot cho con bot loi xuong mong bot lo con mat doi bac nong van mon moi khong thay chi ngay hai buoi mang tren vai nhu ach trau cay va
mu vo buon mung ban thung cu mai miet voi nang gio rach toi ao day manh va lanh buot dong ve toi chi ma the luong oan khien ke bi khinh
miet ban hen nhung oi han chinh la mot co phan can co trong mot bo may xa hoi mot bo may co lo
mong vut di de co co hoi thay
mot cai may moi van hanh toi tan...
(mo)
Nguoi doc co the hoi ngo ngang truoc mot bai tho nhu vay. Boi vi tho Tan hinh thuc da chuyen tu am vang cua chu sang cu phap. Doc co the nhu doc truyen. Ky thuat lap lai duoc xu dung nhu mot yeu to thay the van. Phan hoi va trung lap se mo rong bai tho nhu nhung lan song lan. Moi lan lap lai co the chuyen qua mot y tuong moi anh huong boi ly thuyet Hon Mang(Chaos):
gene dai duong
95
tung hoi tung hoi ren
vang nhip dieu luc bi
luc hung, nhip dieu theo buoc lap loe cua nhung anh duoc, nhung anh duoc lam mau tien phong va
cu tung hoi va cu
lap loe cu het the
he nay sang den the he khac, van mot dieu
thuong tam nhat van la nhung tan lui cua ngon nen, nhung ngon nen tan lui boi nhung tieng ken
boi lap loe cua bao
anh duoc, nhung anh duoc soi dan den nhung anh duoc tim kiem tong tich nhu mot dap so cua
cac bai toan, du ken
96
ha nguyen du
thuc quan hay ken truy dieu du duoc soi dan hay duoc truy tich du nen sinh nhat nen lien hoan nen tuong niem sau cung van la ken van la duoc van la
nen gap nhau trong ngay ... mot ngay tien dua nhau!!
(ken, duoc va nen)
Tho Tan hinh thuc van dang trong thoi ky thu ng- hiem. Hoc hoi tu nen tho hien dai cua My ma phong trao tho Tan hinh thuc (New Formalism) dang la chuyen dong chinh anh huong den ca nen thi ca the gioi trong nua the ky nay.
Tro ve voi tho Viet, sau mot thoi gian dai gan 100 nam cua tho Tu Do, day cung la co hoi de chung ta hoc hoi them khong nhung ve su can thiet phai thay doi ky thuat ma tho con chuyen tai mot noi dung phu hop voi thoi dai chung ta dang song trong nhung chieu huong co y nghia.
gene dai duong
97
phu ban 5 etcetera
ha nguyen du
98
gene dai duong
THO TAN HINH THUC VA HANGUYENDU
Tho Tan Hinh Thuc la mot canh cua lon, noi bat ky ai cung co the vao duoc. Noi day, khong can gieo van, khong can chu nghia cau ky, khong can bat ky kha nang dac biet nao ca ve ngon ngu. Chi can co tam hon tho – day la dieu duy nhat can co cua tho Tan Hinh Thuc.
Ban chi can dua tay chup lay mot manh cua doi song chung quanh, dua len thanh chu viet. Do la tho Tan Hinh Thuc. Khong can mai giua gi het. Boi vi ngay khi mai giua cho ket van, xuoi van, thi tuc khac no khong con la manh doi song ban moi dua len trang giay, va nhu the cung khong con la Tho Tan Hinh Thuc.
Cho nen, tho nay la doi that, va tu than Tho Tan Hinh Thuc da mang tinh phan manh, roi rac, hu vo... vi mat ban va tay ban chi co the chup duoc doi song trong nhung mang phan manh, nhung chut xiu roi rac, nhung gi rat la hu vo.
99
Do la ly do vi sao Tho Tan Hinh Thuc tu than da co tinh vat dong, co ve nhu trat nhip... nhu kieu nhieu nguoi phe binh.
Cung het nhu, khi ban ve chan dung cua mot nguoi len mot tam kinh, va roi ban dap vo tam kinh thanh nhieu manh, va sau do ban rap lai cac manh kinh vo do.Tam tra- nh chan dung tren kinh do dung la tranh cu, nhung cung rat la moi tinh khoi boi vi no hien lo them cac lan ran vo... No lai doi that hon tam kinh nguyen ven.
Chinh cai phan manh, cai roi rac, cai hu vo moi la doi song that... boi vi ban khong cach nao chup bat duoc cai toan bo, cai toan the, cai nguyen ven cua doi song - boi vi cuoc doi co nguyen ven the dau.
Boi vi Tho Tan Hinh Thuc khong doi hoi mot ky xao ve chu nghia, nen the tho nay trong cac nam gan day da tro thanh canh cua lon trong thi ca Hoa Ky. Noi day, tren nguyen tac, ai vao cung duoc. Boi vi bat ky ai chup duoc cac manh doi song, va nem len giay, cung deu tro thanh Tho Tan Hinh Thuc.
ha nguyen du
100
Nhung khong phai tho nguoi nay cung giong nhu tho nguoi kia. Ca tinh hien lo ra, tung goc canh cuoc doi duoc chup bat, va suc thuyet phuc cua tung bai tho cung khac nhau. Co tho hay, co tho do, cho du day la canh cua lon don nhan tat ca moi nguoi.
Ve mat xa hoi, anh huong Tho Tan Hinh Thuc mang tinh bao dung cuc ky to lon. Vi nhu the, bat ky ai viet chu duoc cung deu co the tro thanh nha tho Tan Hinh Thuc. Co nghia la, tat ca nhung gi trong ngon ngu loai nguoi deu tro thanh tho.
Va bat ky ai cung deu tro thanh nha tho, du la nguoi gia hay tre em, du la mot triet gia dai tri thuc hay cac ba doc bao lom bom ngoai cho...va khi ban di ra pho, ban se nhin thay quanh minh ai cung la nha tho. Khong co gi tach roi khoi tho nua, du la vuong gach goc pho, hay mang tuong loang lo dau duong.
gene dai duong
101
Cuoc doi nay tu than se tro thanh Tinh Do, noi theo nha Phat, hay tro thanh Thien Duong, noi theo Ky To Giao. Chi vi, bat ky ai cung da tro thanh nha tho, va bat ky loi nao cung tro thanh tho. Chi can ban chiu kho nhin vao cuoc doi, chup lay vai khoanh khac trong do va dua vao giay muc.
Tho Tan Hinh Thuc de that nhu vay do. Nhung co le cung that la kho, khi ban nhin va viet bang doi mat va tam long don so cua ban, chu khong con nhin va viet theo loi day cua vi thay Viet Van thoi trung hoc.
Nghia la, ban hay den voi cuoc doi that tran trui, ma hay nem bo het moi khuon ep luc bat hay that ngon hay gi gi nua... Co the rang, chinh cac the tho do da rat la can thiet de roi chuan bi cho mot the tho canh cua lon ngay hom nay.
ha nguyen du
102
Co phai, chinh nhung cai van dieu da chuan bi cho buoc nhay khong can van dieu, chinh nhung cai phuc tap da chuan bi cho cai don so? Cung nhu ben vo hoc, vo chieu la cai kho hoc nhat, mac du vo chieu luc nao cung la canh cua lon, ma ai cung so huu san.
Nha tho Ha Nguyen Du la mot trong vai nguoi dau tien cua Tho Tan Hinh Thuc. Anh den bang tam long khong chi voi tro ve chu nghia nguyen so, ma con bang doi mat tho ngay nhin cuoc doi. Anh dang day nhung canh cua lon ra cho cuoc doi. Anh dang moi ban hay viet cho nhau, va hay doc cho nhau. Nhung chu rat nguyen so, cho mot cuoc doi rat tinh khoi.
Tho Tan Hinh Thuc la cuoc cach mang rat la nhan ban. No da bien moi thu tren doi nay thanh tho, bien moi nguoi thanh nha tho. Va roi, no se cuu duoc ca the gioi nay thoat khoi cai ac.
gene dai duong
103
ha nguyen du
tua khe iem 5
phu ban 1 nguyen dinh thuan 8
THO 9
tho tan hinh thuc hay khuc phuong cau hoang 10 gene dai duong 14
em hien ve toi lai lang tho 17
len non 19
chung ta mat het chi con nhau 20
ten giang ho vat 23
lanh trang 26
phu ban 2 cao ba minh 29
every poem is an epitaph * 30
ken, duoc va nen 34
anh biet, em yeu dau (2) 36
phu ban 3 ha nguyen du qua phan dien 44
chan dung buoc du phong 45
doi song 46
phai the khong em 48
voi loat tho haiku kieu vat dong tan hinh thuc 51
104
chiec lo khong hoa 61
chung ta lam tho cho ai? 62
dai y 65
bai ca cho dung cho nam 67
em khi nao moi len net hong 70
chuyen chiec nhan va ke nhu Phat tai the 71 ha nguyen 72
mo 75
dong cam tho danh tan bo alphabet 78
mot thoi xanh cay mot doi la vang 80
phu ban 4 le thanh thu 81
thu lua o glidewell va biotemp 82
tan hinh thuc va bieu y parabolic 84
trang muoi sau trang soi co non 85
bat nguyen luong ba 87
phu ban 5 etcetera 98
bat phan tan hai 99
muc luc 104
105
gene dai duong
Tran trong gioi thieu:
NHA XUAT BAN VAN HOC MOI
Nhan in tat ca sang tac pham
Van Hoc Nghe Thuat.
Dang ban va phat hanh toan cau tren Amazon Gia ca ung ho Van Nghe Si
Lien lac: Ha Nguyen Du
vanhocmoi68@gmail.com
hanguyendu@gmail.com
gene dai duong
Neu qui doc gia muon co tap tho moi nhat la :
Vang Tho Tren Doa Quy Vang
cua Ha Nguyen Du, xin tim mua tren Amazon.com. Va neu chua co nhung tap da xuat ban truoc nhu Loi Khac,
Anh Biet Em Yeu Dau,
Gene Dai Duong,
45 Bai Ca Tan Co Giao Duyen...
Xin qui vi lien lac voi tac gia qua phone :
Email: hanguyendu@gmail.com
ha nguyen du