chồng xa ( hoàn cảnh như chinh phụ ngâm )
Trời đất giang đông cơn gió bụi
Má hồng đánh phấn nỗi truân chuyên
Trời kia xanh biếc vừng Tây
Vì ai gây dựng nên cơ nỗi này?
Trống Trường Thành ba tiếng vang xa
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
Chín tầng gươm báu trao tay
Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh
Nước thanh bình - không còn yên thế
Người ra đi cung tiễn trao tay
Bóng cờ tiếng trống xa xăm
Sầu bi khóc thảm, oán cung khuê phòng
Kẻ đi tiếc nuối ngóng mong
Chiến tranh cớ sự giặc đàng bất nhân
Chàng trai vốn kẻ lưu phong
Con nhà quyền quý thanh danh để đời
Nghe dòng bóng nguyệt lung lay
Sẳn lòng hào kiệt giúp tay đoạn trừ
Người tài cầm bút nghiêng nghiêng
Thước văn đã quyết chẳng dung giặc trời
Gieo chí lớn dặm nghìn da ngựa
Ắt làm trai bể khổ thành dòng
Biệt nhà xa vợ chiến bào
Mùa xuân chẳng tĩnh, mùa đông chẳng bình
Tiễn người lòng dằng dặt buồn
Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền
Nước cao chảy mãi phiền lòng
Cỏ thơm mùa hạ, tinh thần trao tay,
Rũ rồi tự lại ưu sầu
Bước đi một bước lại vin áo chàng
Lòng này dõi bóng in trăng
Dạ chàng ngoài cõi chiến trường dặm xa
Cầm gươm giục viết máu loan
Vết hằng trang sử lòng này sao cam!
Giữ tiệc lòng chàng quân tử
Múa gươm soi rạng sáng chưa tàn
Trấn tỉnh hồn đà mê muội
Mẹ can lời chàng chẳng chịu nghe
Vì lòng hào kiệt anh minh
Lấy tài chữ giỏi gắng mình vận công
Mẹ chàng cố bảo khuyên rằng:
“Con là quý tử có thân
Giữ thân nép cả bóng hình mẹ cha
Đường xa trăm khổ cơ hàn
Làm sao có thể lòng này cam cho
Chiến trường tử trận máu me
Mùi tanh phó thác biển trời rửa trôi.”
Chàng rằng mẫu mực trung thành
Vì dân vì nước cơ đồ giang san:
“Lòng này chịu được tanh hôi
Có bằng nước lớn cuốn trôi ngập tràn.
Con đi giúp nước giúp nhà
Giúp lòng nghĩa tử ơn cao đáp đền
Nhà này sáng mãi thanh danh
Ví bằng biển lớn muôn trùng điệp khơi”
Tuổi già nức nở khóc than
Sầu bi tủi tủi ai người thắp hương
Cha chàng thúc giục năm canh
Để cho thời khắc thêm phần sương mai
Chàng rằng hiểu ý mẹ cha
Nên phần vội kết kiệm lời cho qua
Từ giã mẹ cha chàng tiến mã
Bỏ quên lời hẹn dưới ánh trăng
Thề người dẫu có xa nhau
Vẫn còn vung đắp trau dồi tơ duyên
Nhưng giờ chàng đã quên lòng
Vứt cành bẻ gió mượn lời vi vu
Chợt chàng quay dặm đầu làng
Loan tin về báo phu nhân đợi chờ
Dạ này nguyện mãi sắc son
Trăm năm giữ mối tơ hồng se duyên.