tieng nuoc toi
TIENG NUOC TOI
- Do dac diem phat am cua vung mien, do thoi quen... ma hien nay, viec viet sai chinh ta tran ngap trong cac bai xuat ban tren net. Va ngay ca tren cac to bao lon xuat ban hang ngay.
- Mot noi dung quan trong nua, do la quy tac viet hoa; Cung nhu dung danh tu rieng de doi voi danh tu chung trong cap doi cua tho TNBC Duong luat. TD co mot vai y kien trao doi, voi mong uoc moi nguoi khi xuat ban tho, van tren net khac phuc duoc cac loi tren.
I/ VE CHINH TA:
Chu Quoc ngu cho den ngay nay, co ban da chuan hoa va thong nhat ve cach doc, cach viet. Tuy nhien, do cach phat am cua cac vung mien, nen rat nhieu nguoi van viet sai chinh ta. Sai do viet theo am noi; Sai do thoi quen, du da duoc nguoi khac nhac va ho da nhan ra sai, nhung khi viet van cu bi.
Nguoi mien Bac hay dung lan lon o o cac phu am dau: CH- TR, D- R- GI, L- N.
Nguoi mien Nam hay dung lan lon o phu am dau V- D va phu am cuoi N- NG.
Nguoi mien Trung hay dung lan lon o dau HOI- NGA.
Co mot so meo don gian de khac phuc nhu sau:
1/ Quy tac ve thanh dau.
Trong tieng Viet, tu xa xua da hinh thanh quy luat trong thanh dau, de cau noi tro nen giau am dieu. Co khi, loi noi chuyen binh thuong ma nghe nhu cau hat vay.
- Thanh NGA thuong duoc ghep voi thanh huyen va thanh nang. Vd: Be bang, hung ho, tho than, vo vinh, lu luot, ga gam... (Chi co mot vai ngoai le nhu: khe khe, sa nga).
- Thanh HOI thuong duoc ghep voi thanh sac va khong dau. Vd: Ngan ngo, lo lung, me man, khac khoai, nuc no... (Chi co mot vai ngoai le nhu: Lang lang, cut lun, trui lui...)
2/ Mot so am hay bi lan lon:
- Viet dung S va X:
Ket hop am:
X thuong di voi cac van oa, oa, oe, ue. S thi khong. Vd: Xoa dau, xoay nguoi, cay xoan, xoan xit, toc xoan, xoen xoet, xue xoa, xuyen thau… (Mot vai ngoai le nhu: ra soat, kiem soat, soan bai, suyt soat, sot soat, so soang…)
Lay am:
X thuong lay am voi cac am dau khac, S thi khong. Vd: Bom xom, lao xao, loa xoa, lieu xieu, lon xon, li xi, xoi moi, xich mich…
Tu vung:
Ten cac mon an uong va ten cac do vat lien quan den viec nau nuong, an uong thuong dung X. Vd: Xoi, xa lat, lap xuong, xuc xich, cai xo, cai xoong, cai xien…
Cac danh tu con lai dung S. Vd: Ong su ba sai, cay sen, ngoi sao, ngoai san, con song, cay sim, cai sot, soi day... (Mot vai ngoai le: Xe, xuong, cay xoan, cay xoai, tram xa, xuong, xuc xac…)
- Viet dung L va N
Ve am dem:
L thuong dung truoc am dem, con N thi khong. Cac van co am dem trong tieng Viet la oa, oa, ua, oe, ue, uy. Gap cac am dem nay, ban cu viet L. Vd: loa xoa, cai loa, qua loa, loat choat, luan quan, li luan, loe sang, luyen lay, ren luyen, luy tre, lien luy…(Cac ngoai le thuong la o cac tu co nguon goc Han Viet nhu: NOAN, NUY).
Ve lay am:
L thuong lay am voi cac am dau khac, N thi khong. Vd: Lom bom, la ca, lui hui, lao xao, lo mo, lon ton, lai rai, lon von, loat choat, lam nham, lom khom, lo ngo, khoc loc, bang lang, kheo leo...
N chi lay voi GI va nguyen am. Vd: giay nay, gian nan, ay nay, ao nao…
Tu dong nghia:
Khi gap tu dong nghia voi mot tieng khac la NH thi nhat dinh no la L. Vd: Lai – nhai, lam – nham, loi – nhoi, loang – nhoang, lo lang – nho nhang…
- Viet dung R- D- GI
Ve am dem:
D thuong ket hop voi am dem, R va GI rat hiem. Vd: Dung nap, Doa nat, hau due, dung y, duy nhat… (Ngoai le nhu cu – roa).
Ve lay am:
R lay am voi B va C (K), D khong co. Vd: Bin rin, boi roi, co ro, cap rap…
- Viet dung TR voi CH
Ve thanh dieu trong tu Han – Viet:
+ Nhung tu Han – Viet mang dau nang va dau huyen deu chi di voi TR ma khong di voi CH. Vd: Trinh trong, truy lac, vu tru, tu truong, tran the, tru bi, trung hop, phong trao...
Ve lay am:
+ CH lay am voi cac phu am khac o vi tri dung truoc hoac dung sau; TR khong lay am dau voi cac phu am khac, tru bon ngoai le deu la lay voi L: Troc loc, trui lui, trot lot, tret let…
Ve tu dong nghia:
Khi gap mot tieng dong nghia voi mot tu viet voi GI thi nhat dinh no phai duoc viet voi TR. Vi du: Tranh- gianh, nha tranh- nha gianh, trau- giau, trai- giai, trang- giang, troi- gioi, tro- gio, tra- gia…
Ve tu vung:
+ Nhung tu chi quan he than thuoc trong gia dinh, va do dung trong nha thi viet voi CH chu khong viet voi TR: Cha, chu, chi, chong, chau, chat, cai chum, cai chai, chieu chan, cai chay, cai choi... (Co mot ngoai le: Cai trap).
Ve ket hop am dem: TR khong di voi cac van oa, oa, oe. Chi co CH di voi cac van nay.
II. VE QUY TAC VIET HOA; DANH TU RIENG- DANH TU CHUNG:
Cung rat nhieu nguoi chua nam vung quy tac viet hoa trong tieng Viet. Cung nhu chua nam duoc dau la danh tu rieng, danh tu chung.
O giai doan moi ra doi, chu Quoc ngu chua quy dinh cach viet hoa. Ngay ca trong sach "Phep giang tam ngay" cua Alexandre de Rhoes nam 1651 cung chi viet hoa sau doan xuong dong, va duoc viet thut vao dau dong.
Ngay nay, quy tac viet hoa, danh tu chung- danh tu rieng da duoc dung thong nhat trong toan quoc, cung nhu ca o Hai ngoai. Cho nen, ta viet van, viet tho, nhat dinh phai viet dung quy tac nay.
1/ Ve danh tu chung, danh tu rieng:
+ Danh tu rieng: Theo trang chuyen ngon ngu hoc: Danh tu rieng la danh tu chi ten nguoi, ten dia ly, ten co quan to chuc, phong trao, ton giao, ten cac thoi dai, ten cac loai an pham, nhung ngay le tet trong nam.
+ Danh tu chung: La cac danh tu chi su vat, chi vi tri, chi don vi, chi the loai.
Trong cap doi cua tho TNBC Duong luat, danh tu rieng va danh tu chung khong duoc dung de doi voi nhau. Danh tu rieng chi doi duoc voi danh tu rieng khac.
Vua qua, TD thay mot so ban co su nham lan khi dung trong phep doi. Chang han: Cay nhu y kim co bong (gay nhu y) cua Ton Ngo Khong, hay cai vong can khon cua Na Tra thai tu... Tuy rang no la duy nhat trong vu tru, nhung no van khong phai danh tu rieng. Cung nhu trong vu tru chi co 1 mat troi, 1 trai dat, 1 mat trang, 1 sao mai...nhung trong cau van binh thuong ta khong the viet hoa cac tu nay, vi no van la danh tu chung. Nen khong the dung no de doi voi ten cua 01 nguoi cu the.
No chi la danh tu rieng, khi duoc dung de dat ten cho 01 nguoi. Vi du: Vo Thi Nhu Y, Tran Thi Sao Mai...
2/ Ve quy tac viet hoa:
- Viet hoa chu cai dau am tiet thu nhat cua mot cau hoan chinh. Sau dau cham cau (.); Sau dau cham hoi (?); Sau dau cham than (!); Sau dau cham lung (…); Sau dau hai cham ( : ); Sau dau hai cham trong ngoac kep ( : “…”); Va khi xuong dong.
- Viet hoa danh tu rieng: Ten nguoi, Ten hieu, ten goi nhan vat lich su: Viet hoa chu cai dau tat ca cac am tiet. Vd: Vua Hung, Ba Trieu, Ong Giong, Ly Thai To...
- Viet hoa ten dia ly: Vd: Thanh pho Thai Nguyen, tinh Dak Lak …; quan Hai Chau, huyen Gia Lam...
- Ten co quan, to chuc cua: Viet hoa chu cai dau cua cac tu, cum tu chi loai hinh co quan, to chuc; chuc nang, linh vuc hoat dong cua co quan, to chuc. Vd: Hoi Nong dan Viet Nam…
- Ten cac huan chuong, huy chuong, cac danh hieu vinh du: Viet hoa chu cai dau cua cac am tiet cua cac thanh to tao thanh ten rieng va cac tu chi thu hang. Vd: Nha giao Uu tu;…
- Ten chuc vu, hoc vi, danh hieu: Viet hoa ten chuc vu, hoc vi neu di lien voi ten nguoi cu the. Vd: Dai tuong Vo Nguyen Giap….
- Danh tu chung da rieng hoa: Viet hoa chu cai dau cua tu, cum tu chi ten goi do trong truong hop dung trong mot nhan xung, dung doc lap va the hien su tran trong. Vd: Bac, Nguoi, Ngai (chi Tran Hung Dao)...
- Ten cac ngay le, ngay ky niem: Viet hoa chu cai dau cua am tiet tao thanh ten goi ngay le, ngay ky niem. Vd: ngay Quoc te Lao dong 1-5; ngay Phu nu Viet Nam 20-10,…
- Ten cac su kien lich su va cac trieu dai: Viet hoa chu cai dau cua cac am tiet tao thanh su kien va ten su kien, trong truong hop co cac con so chi moc thoi gian thi phai ghi bang chu va viet hoa chu do. VD: Phong trao Can vuong; Cach mang thang Tam; Trieu Ly, Trieu Tran,…
- Ten cac loai van ban: Viet hoa chu cai dau cua ten loai van ban va chu cai dau cua am tiet thu nhat tao thanh ten rieng cua van ban trong truong hop noi den mot van ban cu the. Vd: Bo luat Dan su;…
- Truong hop vien dan cac dieu, khoan, diem cua mot van ban cu the thi viet hoa chu cai dau cua dieu, khoan, diem. Vd: Can cu Diem a, Khoan 1, Dieu 5 Luat Giao dich dien tu…
- Ten cac tac pham, sach bao, tap chi: Viet hoa chu cai dau cua am tiet thu nhat tao thanh ten tac pham, sach bao. Vd: Tu dien Bach khoa toan thu; tap chi Hoa sen;…
- Ten cac nam am lich, ngay tiet, ngay tet, ngay va thang trong nam:
+ Ten cac nam am lich: Viet hoa chu cai dau cua tat ca cac am tiet tao thanh ten goi. Vd: Ky Ty, Tan Hoi…
+ Ten cac ngay tiet va ngay tet: Viet hoa chu cai dau cua am tiet thu nhat tao thanh ten goi. Vd: tiet Lap xuan; tiet Dai han; tet Nguyen dan;…
+ Viet hoa chu Tet trong truong hop dung de thay cho mot tet cu the (nhu Tet thay cho tet Nguyen dan).
- Ten cac ngay trong tuan va thang trong nam: Viet hoa chu cai dau cua am tiet chi ngay va thang trong truong hop khong dung chu so. Vd: thu Hai, thang Tam,…
- Ten goi cac ton giao, giao phai, ngay le ton giao:
+ Ten goi cac ton giao, giao phai: Viet hoa chu cai dau cua cac am tiet tao thanh ten goi. Vd: dao Co Doc; dao Thien Chua; dao Phat; dao Cao Dai…
+ Chu cai dau cua am tiet tao thanh ten goi nhu: Nho giao; Thien Chua giao; Hoi giao…
+ Ten goi ngay le ton giao: Viet hoa chu cai dau cua am tiet thu nhat tao thanh ten goi. Vd: le Phuc sinh; le Phat dan;…
NOI CHUNG: khong kho de khac phuc cac van de tren. Chi can moi nguoi co trach nhiem voi chinh minh, co gang de y la ok thoi. Que TD cung la noi chuyen phat am sai R-D-GI, CH-TR, L-N. Nho hoi nho, lam khi bi bo me hay thay giao vo long va veu ca mom vi doc sai, viet sai.
Than men!
Thiet Duong _03/6/2018
Bạn đang xem trang tiếng Việt không dấu! Click vào link sau để xem trang tiếng Việt có dấu:
TIẾNG NƯỚC TÔI