chiec la cuoi thu
Cuoi thu roi bang lang chut heo may
Mua thay la, chiec la bay that nhe
Sao binh than, sao vo tu den the
Co gi dau vuong van de them buon
Tung ngai gi khi dam uot mua tuon
Hay nang rat khien kho gion vun nat
Da song het minh so chi mat mat
Ve coi roi de bat ngat choi xanh
Gio chi la chiec la kho mong manh
Roi theo gio cho canh thu lang man
Da tung mot thoi ngat xanh sang lan
Thi sao buon khi vang rung chieu thu
Ngan ngui thoi cuoc doi von phu du
Bay luon dau chieu thu tren tham co
Nghe cuoc song van hoi sinh dau do
Khe cua minh ve coi nhe lam sao
Hoi tu, chia ly, ton tai, hu hao...
La cuoc song vi le doi von vay
Noi buon, kho dau do minh buoc lay
Hay nhe long nhu la vay ma roi…
…………….
Loi binh cua tien si Bui Quang Xuan
#
CHIEC LA CUOI THU: LUAT CUA SU THANH THAN TRONG THI PHAP
Bai viet cua Bui Quang Xuan
Thi pham "Chiec la cuoi thu" cua TS. BS Nu thi si Do Cam
Giai Ma Tu Tho Qua Ngon Ngu Tuong Trung
Tho ca, nhu "Tuyen tap ve Dac trung chung cua Tho" da khang dinh, khong phai la su tuon trao ngau nhien ma la mot "he thong duoc to chuc tinh vi" noi Tu tho (Y nghia) va Thi luat (Am dieu) song hanh. Bai tho "Chiec la cuoi thu" cua Do Nu thi si Do Cam la mot minh chung xuat sac cho su hai hoa ay, khong chi la mot thi pham tru tinh ma con la mot luan thuyet bang hinh anh ve Quy luat Vo thuong.
Khac biet lon nhat cua bai tho nam o Tu tho – hat nhan tu tuong thoat khoi loi mon. Chiec la rung trong thi ca thuong la bieu tuong cua tan phai (giong nhu su sau buon cua Tho Moi), nhung o day, no duoc nang len thanh bieu tuong cua su thanh than tuyet doi va song tron ven. Nha tho da su dung ngon ngu ham suc va yeu to tuong trung de bien canh vat mua thu thanh mot bai hoc triet hoc:
Mua thay la, chiec la bay that nhe
Sao binh than, sao vo tu den the
Su "binh than" va "vo tu" ay khong phai la su tho o, ma la ket qua cua mot qua trinh chiem nghiem sau sac tu Cai Toi tru tinh – mot cai toi da giac ngo le doi.
Moi Quan He Giua Doi Lap va Hoi Sinh
Do Cam da kheo leo su dung thu phap doi lap va nhac dieu tu nhien de lam noi bat chieu sau tu tuong. Su nhe nhang cua khoanh khac rung xuong duoc dat canh su du doi cua qua trinh song, khang dinh gia tri cua mot doi da "het minh":
Tung ngai gi khi dam uot mua tuon Hay nang rat khien kho gion vun nat Da song het minh so chi mat mat
Kho tho nay la mot su giai phong Cai Toi khoi noi so hai mat mat, tuong tu tinh than Hoa nhap va Cam hung Su thi khi doi dien voi gian kho, nhung voi mot goc do ca nhan hon. Chiec la da hoan thanh su menh cua minh.
Dac biet, su sang tao doc dao cua thi si nam o triet ly "ve coi" day lac quan. Cai chet khong phai la diem dung, ma la su tiep noi:
Ve coi roi de bat ngat choi xanh
“Gio chi la chiec la kho mong manh”
“Nghe cuoc song van hoi sinh dau do”
Hinh anh nay la dinh cao cua yeu to tuong trung trong tho, cho thay su tuan hoan cua vu tru. Chiec la da dut bo hinh hai rieng tu de tro thanh "chat lieu" cho su song cong dong, mot su chuyen hoa tu Cai Toi huu han sang Cai Ta vinh cuu cua tu nhien. Bai tho, voi nhip dieu khoan thai, nhu mot loi ru triet ly, dan dat nguoi doc chap nhan su van hanh cua kiep "phu du":
Hoi tu, chia ly, ton tai, hu hao...
La cuoc song vi le doi von vay
Y Tai Ngon Ngoai Cua Su Buong Bo
Suc manh cua bai tho nam o kha nang ham suc va da nghia cua ngon tu, dat den canh gioi "Y tai ngon ngoai" – y nam ngoai loi. Chiec la rung la loi nhan nhu, la thong diep manh me nhat cua nha tho ve thai do song. Moi kho dau deu do "minh buoc lay", khong phai do dinh menh.
Dieu toi tam dac nhat chinh la loi khuyen cuoi cung: "Hay nhe long nhu la vay ma roi." Day khong chi la mot loi ket ma la mot tieng vong Thien hoc, khuyen khich con nguoi hoc cach buong bo. Trong boi canh doi song hien dai day ap luc, viec tim thay su thanh than "binh than, vo tu" cua chiec la cuoi thu la mot phep chua lanh vo gia. Bai tho cua Do Cam da chung minh rang thi ca chinh la hoi tho cua linh hon, duoc dinh hinh boi triet ly song va duoc nang canh boi su gian di cua hinh thuc.
Thang muoi 2025. Tam Hiep. Dong Nai
BUI QUANG XUAN
TAI LIEU THAM KHAO
1. Bui Van Nguyen, & Ha Minh Duc. (2000). Ly luan van hoc. Nha xuat ban Giao duc.
2. Tran Dinh Su. (2005). Thi phap hoc. Nha xuat ban Dai hoc Su pham.
3. Tuyen tap ve Dac trung chung cua Tho (Tuyen tap ly luan va phe binh). (Noi bo Tap chi Van hoc Nghe thuat).
4. Le Ba Han – Tran Dinh Su – Nguyen Khac Phi (dong chu bien). (2007). Tu dien thuat ngu van hoc. Nxb. Giao duc.
Bạn đang xem trang tiếng Việt không dấu! Click vào link sau để xem trang tiếng Việt có dấu:
Chiếc Lá Cuối Thu