đổi thay
“Thơ Chua của Tú Kếu thật công bằng, không vì vấn đề chính kiến mà phải uốn cong ngòi bút, những thối nát, bẩn thỉu, chế độ nào cũng có, không vì lý do gì nhà văn, nhà thơ phải lùi bước. Những thơ văn nói lên điều ấy chỉ mong một điều bớt đi thôi cho dân đỡ khổ.
Như tôi (Nguyễn Thụy Long) đã nói trong bài, suốt mười hai năm ở tù, Tú Kếu vẫn tiếp tục làm thơ, anh đã làm được cả mấy trăm bài thơ, nhưng tiếc rằng tập thơ ấy nay đã bị thất lạc, tôi tìm được một bài cũng có chút hơi hướm một mùa cải tạo dài, thân phận một người tù được tha về xum họp với gia đình, nhưng là một sự xum họp thảm hại, mà nhiều người tù được tha phải chịu đựng… Tôi xin ghi ra đây:"
Tú Kếu
Ðổi thay
Rừng bắc căm căm mùa giá rét
Trại tù bí ẩn giữa rừng cây
Người tù mấy tháng run không hết
Cơm hẩm quần manh sống đọa đầy
Anh xưa là lính cũng lon cao
Nay sống bên trong những lớp rào
Cải tạo quyết tâm chờ phóng thích
Vơ con xum họp, ôi vui sao?
Hồi tưởng một lần mưu trốn trại
Mười lăm bằng hữu vượt rào gai
Bỗng vang súng nổ người lăn ngã
Thoát chết xương khu bị đạn cầy
Về trại nhận thêm nhiều sấm sét
Nhận thêm thiếu thốn, thêm buồn đau
Tháng năm khổ ải lưng còng xuống
Dinh dưỡng qua ngày những cháo rau
Năm tháng qua dần, năm tháng qua
Mười năm thấm thoát chẳng bao xa
Lệnh truyền anh được về xum họp
Tim phổi hồi sinh, nở cánh hoa
Nụ cười lịm tắt đã lâu rồi
Nay bỗng bừng lên, ôi rất tươi
Nở nụ cười tươi lần thứ nhất
Từ khi xa cách dấu chân người
Anh đem tưởng tượng thả tung bay
Về gặp con yêu sẽ thế này
Gặp vợ… thế này và thế nọ
Cả nhà kinh ngạc ôi, vui thay!
Bắc Nam chẳng mấy ngày di chuyển
Thành phố anh về quá nửa đêm
Nhà cũ tìm ra không khó lắm
Tuy rằng khang khác cũng chưa quên
Cửa đóng then cài yên lặng quá
Vợ con say ngủ, anh nôn nao
Gõ hay không gõ? – Thôi không gõ
Nằm dưới hiên này ngủ đã sao!
Có vậy sáng mai khi mở cửa
Cả nhà kinh ngạc – vui càng cao
Cả nhà náo nức trăm câu hỏi
Nước mắt tuôn rơi, tình dạt dào
Và đúng hôm sau cửa mở ra
Hiện trong khung gỗ một ông già
Ông già quát đuổi: “đi nơi khác!
Dưới mái hiên này phải tránh xa”
Anh tù ngơ ngác: dạ thưa bác
Nhà này từ trước vẫn nhà tôi
Vợ con tôi vẫn còn trong đó
Và bác là ai dám nặng lời?
Khuôn mặt ông già chợt đóng băng
Lạnh lùng cười khảy – chút kiêu căng –
Tôi là cán bộ hưu – cao cấp –
Mua lại căn nhà có được chăng?
Vợ anh? – chồng khác lấy lâu rồi
Chồng nó hình như giám đốc thôi!
Giám đốc lương nhiều, cao tuổi đảng
Ðừng mơ ước nữa anh tù ơi!
Nói xong ông cán bỗng cười dài
Cửa đóng xầm vô nghe nhức tai
Ngơ ngác anh tù rơi nước mắt
Tối đen trước mặt một tương lai!
1/1/1992
Nguồn: tạp chí Thế Kỷ 21, số 157, tháng 5/2002