noi doi, noi nguoi trong tho le hai

Le Hai dip nay co qua moi cho ban be. That an tuong do la tap tho “Tieng vong cua dong song”, chon loc tu nhung sang tac gan day cua anh. La nguoi luon biet lam moi cho minh, tap tho nay cua Le Hai tham dam trong da nghia tinh yeu va noi doi, noi nguoi. Tap tho mo ra bang mot cau chuyen ke, mot cau chuyen ke kho cuong cua hien thuc:

Co mot ngay da non nao
Co to non, la co nao cung xanh
Em ua con khat vao anh
Nhu huong thom qua chin canh dung dua
(Co mot ngay)
Le Hai van the, ca doi chi co duy nhat mot khat vong duoc yeu, duoc song that la chinh minh. Chi rieng dieu do thoi cung du noi len ban linh dam song, dam dan than cua anh. Anh da gat hai duoc nhieu trong su dan than can dam cua minh, bat chap ngay ca khi roi vao nhung hoan canh nghiet nga nhat, de buong xuoi nhat cua so phan. Nguoi ta de nhan ra tu nhung cau tho giang xe than phan va dau don cua anh:
Qua khu minh anh co quen
Bay lau nay da ngu yen duoi mo
…
Loi mon vet cu ngay qua
Gian truan lan voi cau tho duom buon
…
Bon muoi tuoi di tim su nghiep
Chua yen cho lam chua tron chon nuong than
(Noi voi em)
Cam giac chong chenh, vua thuc vua mo. Co mot cai gi do khong on cua phan nguoi, cua su ton tai ban the. Mong manh va de lam cho nguoi khac phai dong long co nguyen do tu nhung cau tho u nghen noi dau doi ay. Su song sot cua nha tho o doi song nay co ti le cuc thap, boi hong sung va thong long luon giang ra rinh rap. Chao oi! Nha tho va ten lai sung, nha tho va ke loi quyen…se la san giac dau quyet liet cuoi cung, de tim ra dau la long tot, dau la nhan cach cua chinh nhan.

Tho tinh cua Le Hai la thu tho viet ra tu gan ruot. Anh tu su voi no bang chinh nhung gi ma doi song tinh cam cua anh nem trai: “Ban tay em nam tay toi/ Sat ben nhau van thay voi voi xa/ (Co mot ngay). Do la boi yeu nguoi ma tu van ra nhu vay. Cung co the do la cai nghiet nga, thu thach cua cuoc yeu, hay noi rong ra la khat vong doi thuong may ai vuon toi duoc.

Nguoi di tim tinh yeu nhieu khi phai biet vuot qua duoc cai tam thuong cua cuoc doi gio bui. Do la luc tinh yeu duoc nang len o mot tam cao moi khi ma nhan thuc cua nguoi trong cuoc da hoa nhap vao cai thien chuc tu nhien, hao phong, vi dai cua troi dat, cua tam long con nguoi. Do la su khac biet giua trong rong va du day, giua dung cam va hen nhat. Noi mot cach khai quat hon do la thu tinh yeu dich thuc cua tinh nguoi, cua mo uoc va hien thuc bay bong trong mot doi song co y nghia khien bao ke tuc phai them muon:
Ngoai kia la nang va gio
La su tam thuong vay bua
Su tam thuong luon ngua ban tay
Ta vo tu tha hon ta vao do that du day
Trong khoanh khac ban tay kia nam lai
Luc ay chang con khuon mat va anh mat nao vay bua quanh ta

Roi ta quen nhu mot tro dua
Boi da co em nen moi chuyen kia chi la vat vanh
Su giau co cua ta, niem tin cua ta an giau vo hinh
noi tham sau hon hai dua
(Khong de)
Hay, an tuong va khuc chiet. Le Hai viet nhu the thi tinh yeu da vuot ra ngoai cai khung tranh than xac, tro thanh duc tin de cuu roi nhung suy nghi ung nhot, can ba, got di mau mu cua loi nhin ich ky, tam toi de mong duoc lam no le cua than ai tinh bao dung va cao ca.
O mot trang khac Le Hai tu thu:
Xin chap tay truoc bao doi dang giat
Boi tren canh vua nhu nhung choi non
(Noi voi em)
Su thuc tinh co y thuc. Hay do la tieng dap cua mot trai tim biet nang niu va gin giu cai dep. Mot my hoc tho. Mot nhan cach song. Do la dieu ta rat de nhan ra o Le Hai gan nhu trong toan bo cac tac pham thi ca da xuat ban cua anh.

Vao luc tinh tao va ngo ra cai le doi, cai dau be thap thoang anh chop phu van, luan vu, tho Le Hai thao thiet va bao dung den la lung:
May may qua may ma con dieu do
May ma con mot chut ngay ngo
Khong thi het, khong thi tan vo ca
Oi! Vang trang toa sang suong mo
(Trang muoi sau)
Buon thi da ro. Nhung ham song va dang hien. Cuc doan khong co loi thoat o trang huong nay. Ma nghi cho cung cai chet von la dieu cu rich. Mot su chay tron hoan hao theo thuyet tuong doi cua Albert Einstein, nhung khong co tu do vinh cuu theo Dinh luat Bao ton va Bien hoa nang luong cua Lomonoxop. Chi co nha tho moi can “mot chut ngay ngo”, boi tho hoan toan khong phai la phep tinh cong tru nhan chia de can do, nga gia cam xuc va tam hon con nguoi. The gioi cua tho la the gioi mo cua cam xuc va lien tuong khong bien gioi. Tu than tho da la nhung bai hat vo ve, ru ngu, lam lanh moi vet thuong, ket noi con nguoi lai voi nhau. Le Hai co nhieu chuong khuc, nhieu cau, nhieu bai lay thuc nguoi doc boi anh da vuon toi duoc cai tam ay.

Le Hai la nguoi da cam. Da cam mac nhien la phai da doan. Da doan may ai tranh duoc deo bong. Cai thuc don kho nuot cua cac vi Khong Tu, Trang Tu, Khong Minh… ben tau ben tau thoi co dai da go len bao dau tre dau co sai o thoi bao giong, gio giat nay. La gi ke tai hoa “Tai tinh chi lam cho troi dat ghen” (Nguyen Du), nen cai chuyen Le Hai no tho, no tinh, no doi…kho ma tranh duoc. Le Hai nhieu khi hon gian, buon tan nat, cuc doan than phan, ghet thoi doi an o bac, ghet cay ghet dang thoi dao duc gia, pham hanh phan son…thoi thi mot mo rac ruoi noi coi tran den trang. Do la luc tho anh nhu con ngua bat kham tung vo vuot len be chu de lam nen thien chuc thi ca. Do la luc tho anh co nhieu cau dang doc, tuon chay trong ngu nghia da cap va thuan khiet su hon nhien.

Le Hai la nguoi tho rat gan voi su khang khai, cuong truc. Theo phep so sanh ke cho thi anh la nguoi trong doi gap nhieu that bai. Long dong chan troi goc be, mot ngay nao do anh nhan ra minh la nguoi “mien tren”, noi do co nha san, co con pho nho ben rung ben suoi…va mot nua ga cuoi cua tinh anh. Mot cai ket co hau chang? Co the lam chu! Chi biet do la cau chuyen tinh rat on, noi anh luon tim thay binh yen ngay ca luc anh buon:
Khi anh buon
Em dat tay len nguc anh
Va nguoc mat nhin lang le

Anh mat em nhu ngan cau hoi
Tham thi
diu dang
Noi buon qua nhanh
Em ap dau anh vao nguc
Luc ay anh tro thanh tre nho
Ngu yen binh trong anh mat em
(Khi anh buon)

“Tieng vong cua dong song” la tieng vong cua nhung hoi uc ran vo, o do nha tho vua la nguoi trong cuoc, vua la nhan chung, vua la nguoi ke chuyen. Du cho “Tam than anh bao doi quang quat”, nhung khong vi the ma gac kiem, dau hang “Doi mat buon cung phai ruc len”. Tho Le Hai hao hoa, hong loan cua kiep so. Nhung dong tho dau dau khat vong tinh yeu va dau doi ay se co ly do de ton tai, mach bao chung ta nhieu dieu. Rang mot doi song dich thuc phai la mot doi song co tinh yeu va khat vong.
PK

Ý kiến bạn đọc

Bạn đang xem trang tiếng Việt không dấu! Click vào link sau để xem trang tiếng Việt có dấu: NỖI ĐỜI, NỖI NGƯỜI TRONG THƠ LÊ HAI