cau doi nguyen khuyen
Thu Que
- Quan chang quan thi dan, chieu trung dinh ngat nguong ngoi tren, nao lenh, nao truong, nao ban ba, tien lam sao dong gop lam sao, mot nam muoi hai thang thanh thoi, cai thu lon nhin thay da nhan mat;
- Gia chang gia thi tre, dan tieu tu lau nhau dung truoc, nay tho, nay phu, nay doan mot, bang la the trac la the, khuyen diem la the, ba van sau ngan ngay tham thoat, con mat ga deo kinh da mon tai
Dan Nha
- Nguoi nuoc Nam, hoi tieng Tay chang biet tieng Tay, hoi tieng Tau chang biet tieng Tau, cho nen phai “minh tien vuong chi dao di dao” (1)
- Nha huong Bac, nguoi chua ret thi minh da ret, nguoi chua buc thi minh da buc, moi goi la “tien thien ha chi uu nhi uu” (2)
(1) “Minh tien vuong chi dao di dao”: lam sang dao cua tien vuong de ma noi theo
(2) “Tien thien ha chi uu nhi uu”: lo truoc dieu lo cua thien ha
Dan Cong
- Khong tham khong hai, khong dai khong lo, khong cung co khong to khi tuong (1)
- Co phuc co phan, co nhan co no, co lot long co no quan than (2)
(1) Khi tuong: tinh than va hinh dang con nguoi
(2) Quan than: vua va cha me
Mung Ong Tien Chi
- Dam cong danh co chi thoi nen, on lang giay trang, on vua giay vang, chieu trung dinh ngat nguong ngoi tren, ngoi tien chi cung rat la dang;
- Nho phuc am song lau len lao, anh ca ban nam, anh hai ban sau, doan tieu tu xenh xang mua truoc, tranh tam da (1) ai kheo ve nen ?
(1) Tranh tam da: buc tranh ve ba nguoi: nguoi dung giua la ong Phuc, tuc la ong Quach Tu Nghi; nguoi dung ben trai la ong Tho, tuc la ong Dong Phuong Soc; nguoi dung ben phai la ong Loc, tuc la ong Dau Vu Quan .
Mung Co Tu Hong (*)
- Co tan, co tan, co huong an tho vua, danh gia lay lung bam sau tinh
- Nao bien, nao co, nao sac phong cho cu, chi em ho de may lam nguoi
(*) Tu Hong ten that la Tran thi Lan, que o Phu Ly ( Ha Nam) lay nguoi Hoa Kieu la chu Hong o Hai Phong, sau lay nguoi co dao pha gioi la Croibier Huguet (con goi la co Hong).
Co Tu Hong da nhan dung thau pha not nhung manh tuong thanh Ha Noi lay gach xay nha cho thue nho the ma tro nen giau co . Ve sau Tu Hong buon gao lau thue bi bat, noi doi la dem phat chan, duoc bon thuc dan de nghi voi trieu dinh phong kien cho thi ham “Tu pham cung nhan” va cho ca bo thi ham Thi doc . Tu Hong ve lang an khao linh dinh, co nguoi mung cau doi:
“Tu pham sac phong ham cu lon
Tram nam danh tieng cua ba to”
(tuong truyen cau doi cua Nguyen Khuyen)
Mung Dam Cuoi
- Giau co thieu gi tien, di mot vai quan khong phai le;
- Sang khong thi ra bac, gui nam ba chu goi la tinh
Tang Ong Bang Long (*)
- Cung kiem ra tay, thien ha do don hai mat lai
- Trieu dinh cu muc, anh hung chi co mot nguoi thoi
(*) Ong nay lam quan vo va bi chot mat .
Mung Tan Ap cua Hoang Cao Khai (*)
- Len vai de de mot lang quan, nao giay, nao dep, nao ngua, nao xe, nao nuoc co chen ruou, nao manh hat cung dan, thu tu nhien dat san gio trang nay, dau tu mach hong tran nhung chang tuc;
- Mo mat giang san trong dat nuoc, co quan co cau, co cho, co chu Khach ong Xiem, co ke thay nguoi tho, kho vo tan cua chung troi dat ca, lo hoa vien thu uyen moi la xuan
(*) Hoang Cao Khai lap ra ap Thai Ha, thuoc khu Dong Da – Ha Noi bay gio . Khi Hoang Cao Khai xay dung ap, y keu goi mot so quan lai cung lam nha o ap ay, lap thanh mot lang .
Mung Nha Moi
- Nhat can thi, nhi can giang, thu dia tich tang xung ti oc; (1)
- Giau o lang, sang o nuoc, nho troi nay da venh rau tom
(1) Xung ti oc: do cau “”Duong Ngu chi thoi oc nhi phong”. Y noi doi Duong Ngu, trong nuoc co nhieu nguoi hien, nen nhieu nha o lien vach nhau duoc khen thuong .
Tuong truyen nha tho lam cho vo chong anh truong cho (khan thi) lam duoc nha moi vua gan cho, vua gan song . Dac biet cau doi nay mot ve chu, mot ve nom va doi rat chinh
Vieng Nguoi Lang (*)
- Vua moi hop viec lang, mac ao dia, cam quat long, dung dinh coi nhu ra dang nhi;
- The ma chet dau nuoc, lap van thien, vui dat thit, vieng tham thi da dut duoi roi
(*) Nha tho vieng mot ong ky muc trong lang di tam chet duoi .
Vieng Ba Thong Gia (*)
- Oi thuong oi ! Hon mot ngay chang o, kem mot ngay chang di, ba nam muoi tam ma ba nha toi sau muoi tu, xuan thu tuoi da cao roi, lo la bon chen bay tam chin muoi muoi, thoi dung cau phat cau troi chin suoi khong nen an han nua;
- Ay quai nhi ! Song moi nguoi mot net, chet moi nguoi mot tat, ba thang nam nay ma ba nha toi thang tu truoc, ngay thang cung khong cach may, nao co lau la mot nam nam bay thang, vi chang dau gia dau giao, duong may sao kheo ru re nhau
(*) Ba nay la vo ong Vu Van Bao nguoi lang Vinh Tru (Nam Ha) do pho bang, lam tong doc Nam Dinh, la “the huynh” (con trai thay hoc) va thong gia cua nha tho .
Vieng Nguoi Tho Ren
- Nha cua de lam than, con tho dai lay ai ren cap ?
- Co do danh bo be, vo tre trung lam ke de loi (1).
(1) Tuong truyen nha tho vieng mot nguoi tho ren ben lang gieng chet tre, de lai vo tre con tho . Va trong hai ve doi nay, nha tho da dung nhung tieng: than, ren, cap, be, de, loi …la nhung dung cu can thiet trong nghe tho ren .
Tang Nguoi Quen
- Co hay chi “cong ran can ga nha”, phong luu chu Bat (1), phu quy di Tu (2), may noi da tung qua truoc mat .
- Thoi dung co “ruoc voi giay ma to”, su nghiep ba Bong (3), tho tu ong Hung (4), gio bay danh le gac ngoai tai .
(1) Chu Bat: an danh cua Nguyen Trong Kim, thuong goi la Thuong Kim vi y lam Thuong bien Ha Noi, di lai voi Tay, nen chung cho ham “bat pham ba ho” co san nghiep hang Khay, tuong truyen la ba ho Kim xay thap rua de ma .
(2) Di Tu: tuc co Tu Hong
(3) Ba Bong: vo ke cua Honag Cao Khai . Su nghiep ba Bong: co nguoi cho la nha tho am chi viec Hoang Cao Khai lam tieu phu su danh cu De Tham, mat an, sau phai sai vo den o trong trai mot lanh tu la Than Duc Luan de danh lua lay trom an ve .
(4) Ong Hung: tuc la Pham Van Toan, nguoi lang Yen Lang (nay la ngoai thanh Ha Noi) san xuat rau hung, hay lam tho, nho kheo ninh Tay ma leo len den chuc tong doc Nam Dinh, (vao khoang 1900-1904). Khi y lam tuan phu Hung Yen, co lam bai vinh chim bo cau:
Bon cot chenh venh dung giua troi
Khi thi bay bong, luc bay khoi
Ve sau no de ra con chau
Nuong cha, bam vien, danh chen choi
duoc cac quan duoi quyen khen hay. Vi y dot ma lai sinh lam tho nen Nguyen Khuyen moi mia la “tho tu ong Hung” .
Khoc Con (*)
- Bang vang bia da nghin thu, tiec cho nguoi ay
- Toc bac da moi tram tuoi, thiet lam con oi !
(*) Nha tho khoc con la Nguyen Hoan, do pho bang va lam tri phu Kien Xuong (Thai Binh) bi benh chet .
Khoc Chong va Con (*)
- Con oi con ! Nhung mong con kinh su dui mai, on phu mau no dut tinh xuong thit;
- Chang hoi chang ! Sao boi uoc hai son chan chua, nghia phu the cang dut ca ruot gan .
(*) Tuong truyen nha tho lam cho mot nguoi lang gieng lam nghe ban thit, khoc chong va con trai di cho bi dam do chet cung mot luc .
Tho Ba Trum (*)
- Giau lam kep hep lam don, tong tang cho yen hon phach me;
- Ca ke dau rau ke mo, tinh tang them tui phan dan con (1)
(*) Tuong truyen nha tho lam ho cho mot co dau tho ba Trum o trong nha hat ngay xua
(1) Trong 2 ve doi nay, nha tho da dung nhung tieng: “ Kep, dau, tong tang, tinh tang, phach dan …” de ta nghe hat a dao.
Khoc Chong (*)
- Thiep tu thuo la tham xe duyen, khi van tia luc com den, dieu dai dieu khon nho bo do;
- Chang o duoi suoi vang nghi lai, vo ma hong, con rang trang, tim gan tim ruot voi troi xanh (1)
(*) Tuong truyen nha tho lam ho cho vo mot nguoi tho nhuom khoc chong
(1) trong hai ve doi nay, nha tho da dung nhung tieng: “ tham, tia, den, dieu, do, vang, hong, trang, tim, xanh …” hau het mau sac de ta nghe tho nhuom .
Nguyen Khuyen
Bạn đang xem trang tiếng Việt không dấu! Click vào link sau để xem trang tiếng Việt có dấu:
Câu Đối Nguyễn Khuyến