bà chúa không ngai
(Thơ lịch sử)
Truyện sử Việt ba trăm năm trước
Lúc nhân gian thế cuộc đảo điên
Trung ương phong kiến tập quyền
Tóm thâu quyền lực triền miên tranh giành
Khiến Nam Bắc phân tranh hình thái
Phía đàng Ngoài phía lại đàng Trong
Sau khi bật khỏi Thăng Long
Lên Cao Bằng Mạc Dăng Dung yên bề
Đàng Ngoài có vua Lê chúa Trịnh
Chúa Nguyễn thì bình định đàng Trong
Người con nuôi của Võ (Vũ)Công
Thái Phi tên hiệu quê vùng Hải Dương
Bà là vợ Trịnh Cương sau đó (1)
Là mẫu thân hai chúa Giang, Doanh (2)
Bằng tài mưu lược của mình
Chính bà giữ vững gia binh lực quyền
Trịnh Giang lúc được truyền ngôi Chúa
Ham tiệc tùng nhảy múa linh đình
Khiến cho chiến loạn nảy sinh
Một hôm sét đánh vô tình trúng ông
Tuy không chết nhưng lòng hoảng sợ
Lũ nịnh thần nịnh bợ xúi ông
Xây hành cung để đề phòng
Trịnh Giang bèn dựng trong lòng đất khô
Lũ quan hoạn tha hồ lũng đoạn
Vũ Thái Phi thấy nạn lớn dần
Bà cho triệu tập quân thần
Chuyển luôn ngôi Chúa sang phần Trịnh Doanh
Thái Phi đã tiến hành đầy đủ
Sau khi xin chỉ dụ vua Lê
Tạm thời cứu nạn cận kề
Triều đình sắp lại, diệt bề hoạn quan
Nhưng chiến sự lan tràn khắp chốn
Lại thiên tai khốn đốn xảy ra
Khiến cho dân nổi can qua
Chính điều này khiến tài bà phát huy
Chúa Trịnh trực tiếp đi chiến sự
Đánh nghĩa quân của Vũ Đình Chung (3)
Lúc này quân ở Thăng Long
Lại đang hộ giá đánh vùng phía Nam
Khiến Nguyễn Tuyển (4) quyết làm cuộc biến
Dẫn nghĩa quân thẳng tiến kinh thành
Trước nguy cấp của tình hình
Thái Phi tập hợp vệ binh, lính hầu
Bà cho đánh chặn đầu hướng tiến
Sai người đi cầu viện toàn phần
Nước xa khó cứu lửa gần
Việc cầu các trấn có phần khó thay!
Bởi thực tế lúc này chiến sự
Ở khắp nơi vẫn cứ diễn ra
Bao gồm khởi nghĩa Ngân Già
Đích thân Chúa Trịnh phải ra chiến hào
Vùng Kinh Bắc phong trào Ninh Xá
Đến Thăng Long mọi ngả bị vây
Thái Phi lệnh trấn Sơn Tây
Tướng Văn Đình Dận đưa ngay quân về
Bởi bà đã quyết thề cầm cự
Chờ viện binh về giữ kinh thành
Quân Sơn Tây thiếu kỵ binh
Gấp đôi khoảng cách Bắc Ninh bấy giờ
Quân cứu viện bất ngờ di chuyển
Những chiếc nồi gạo nhuyễn đã ngâm
Vừa đi vừa lấy lửa châm
Vừa ăn trong lúc hành quân về thành
Nhờ có cách bộ hành độc lạ
Nên Thăng Long hộ giá kịp thời
Trước khi Nguyễn Tuyển đến nơi
Đẩy lui một cuộc xác phơi chiến trường
Khi hậu thế rộng đường khảo luận
Lập công đầu chiến trận chẳng sai
Chính là "Bà Chúa không ngai"
Thông minh mưu lược toàn tài Thái Phi.
Ghi chú:
(1): Chúa Trịnh Cương tại vị (1709 - 1729)
(2): Trịnh Giang (729 - 1740); Trịnh Doanh (1740 - 1767).
(3): Lãnh tụ khởi nghĩa Ngân Già, vùng Lạc Dạo (tỉnh Hà Nam ngày nay).
4): Lãnh tụ khởi nghĩa nông dân, Thuận Thành, Bắc Ninh.
Tài liệu: Các Triều đại Việt Nam, NXB Thanh niên.